Ινφογνώμων Πολιτικά: Ο Ρότσιλντ αγόρασε το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρέους της Ουκρανίας
ΜΕ ΠΟΙΟ ΣΚΟΠΟ ?
ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΑ Ή ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ¨?
Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015
Σάββατο 30 Αυγούστου 2014
Η εκτός νόμου ανάπτυξη των ΑΠΕ
Η εκτός νόμου ανάπτυξη των ΑΠΕ
| Ημερομηνία δημοσίευσης: 12/6/2014 |
Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας έκανε τεράστια βήματα στο χώρο των ΑΠΕ. Από το 2006 και μετά, οι εγγυημένες τιμές πώλησης έκαναν το θαύμα τους και στη χώρα μας, οδηγώντας στην εγκατάσταση 2,5 GW φωτοβολταϊκών και περίπου 1 GW νέων αιολικών πάρκων.
Του Δημήτρη Μακρή
Η χώρα βρέθηκε με 2,5 GW φωτοβολταϊκών, τα περισσότερα διάσπαρτα σε κάμπους και ξεροβούνια, χωρίς να εκμεταλλεύεται το βασικότερο πλεονέκτημα τους, δηλαδή τη δυνατότητα να παράγουν ενέργεια δίπλα στην κατανάλωση. Για να αντιληφθούμε το παράλογο της υπόθεσης, είναι σαν να δόθηκαν οικονομικά κίνητρα στους αγρότες να αγοράσουν αστικά λεωφορεία για να οργώνουν τα χωράφια τους.
Σήμερα, κάποιοι φωνάζουν ότι η αγορά των φωτοβολταϊκών στη χώρα μας τέλειωσε. Αφενός γιατί οι στόχοι για το 2020 έχουν ήδη επιτευχθεί, αφετέρου γιατί η ένταξη κι άλλης ισχύος δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις για τη διατήρηση της ευστάθειας του δικτύου και άρα μεγαλύτερο κόστος στον τελικό καταναλωτή.
Όσο εύκολο είναι όμως να εκφράσει κανείς μια άποψη, άλλο τόσο εύκολο είναι να αγνοήσει την πραγματικότητα, εστιάζοντας στο δέντρο, χάνοντας ταυτόχρονα το δάσος.
Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, από το 2009 μέχρι σήμερα, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος αυξήθηκε κατά 60%για τους τελικούς καταναλωτές. Σήμερα, ένα νοικοκυριό πληρώνει για ηλεκτρικό ρεύμα από 18 έως 24 ευρωλεπτά. Στα ίδια επίπεδα κινείται και το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις εμπορικές επιχειρήσεις. Και αυτά χωρίς να συνοπολογισθούν οι επιπτώσεις από την επικείμενη αύξηση των ΥΚΩ κατά 65-80%.
Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα όμως, κάθε καταναλωτής μπορεί να συνδέσει απ’ ευθείας στην εσωτερική του ηλεκτρική εγκατάσταση ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για να μειώσει το λογαριασμό της ΔΕΗ, συμψηφίζοντας την ενέργεια που παράγει με αυτή που καταναλώνει σε μηνιαία ή τετραμηνιαία βάση.
Η διαδικασία λέγεται net metering και είναι εφικτή γιατί οι περισσότεροι εγκατεστημένοι μετρητές είναι αναλογικοί και καταγράφουν την έγχυση ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο γυρνώντας ανάποδα. Στο τέλος του μήνα ή του τετραμήνου, ο μετρητής καταγράφει τη διαφορά μεταξύ της κατανάλωσης και της παραγωγής με αποτέλεσμα ο λογαριασμός να είναι σημαντικά μειωμένος.
Η νομοθεσία βέβαια επιβάλλει την ενημέρωση του Διαχειριστή του δικτύου για τη σύνδεση της εγκατάστασης. Όμως η νομοθεσία επιβάλλει επιπλέον τέτοιους περιορισμούς που μειώνουν σημαντικά το οικονομικό όφελος.
Το αποτέλεσμα είναι οι επίσημα συνδεδεμένες εγκαταστάσεις στη χαμηλή τάση να είναι μόλις κάποιες δεκάδες, γιατί πολύ απλά οι αυτοπαραγωγοί δεν τις δηλώνουν.
Ακόμα όμως και αν αντικατασταθούν όλοι οι μετρητές ηλεκτρικού ρεύματος με αντίστοιχους ψηφιακούς που δεν «γυρίζουν» ανάποδα, οι καταναλωτές μπορούν να εγκαταστήσουν ένα σύστημα παραγωγής ενέργειας με μπαταρίες ή με μηχανισμό περιορισμού της παραγόμενης ισχύος ώστε να μην εγχέουν ενέργεια στο δίκτυο.
Για παράδειγμα, μια κατοικία που καταναλώνει ετησίως 5.000 κιλοβατώρες, με την εγκατάσταση ενός συστήματος φωτοβολταϊκών ισχύος μόλις 3,5 kW με μπαταρίες, μπορεί να καλύψει το 80% της κατανάλωσης με σταθερό κόστος περίπου 16,5 ευρωλεπτά ανά κιλοβατώρα για 25 ολόκληρα χρόνια. Υπόψη, ότι το κόστος αυτό περιλαμβάνει υψηλής απόδοσης μπαταρίες με διάρκεια ζωής 12 ετών αλλά και την αντικατάστασή τους με νέες μετά τα πρώτα 12 χρόνια.
Αντίστοιχα, μια εμπορική επιχείρηση που καταναλώνει ετησίως 50.000 κιλοβατώρες, με την εγκατάσταση ενός συστήματος φωτοβολταϊκών ισχύος 20 kW, μπορεί να καλύψει σχεδόν το 50% της κατανάλωσης με σταθερό κόστος περίπου 4 έως 5 ευρωλεπτά ανά κιλοβατώρα για 25 ολόκληρα χρόνια. Αρκεί η εγκατάσταση να περιλαμβάνει ένα ειδικό σύστημα περιορισμού της παραγόμενης ισχύος.
Προφανώς όσο περισσότερο χαμηλώνει το κόστος του εξοπλισμού και όσο περισσότερο αυξάνεται το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, όλο και περισσότεροι καταναλωτές θα καταφεύγουν σε λύσεις «εκτός νόμου» net metering, σε εγκαταστάσεις με μπαταρίες ή με συστήματα διαχείρισης της ενέργειας χωρίς να δηλώνουν τίποτε σε κανένα επίσημο φορέα.
Και γιατί να το δηλώσουν άλλωστε, αφού μετά το New Deal και τη μονομερή τροποποίηση των συμβάσεων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από μέρους της Πολιτείας, η επικρατούσα άποψη είναι «δεν υπογράφω καμία σύμβαση και με κανένα γιατί δεν τους έχω εμπιστοσύνη».
Με δεδομένες τις πιο πάνω επιλογές, πως είναι δυνατό να ισχυρίζεται κάποιος ότι η αγορά των φωτοβολταϊκών στη χώρα μας τελείωσε, όταν με όρους πραγματικής οικονομίας, μπορούν να εξασφαλίσουν ηλεκτρική ενέργεια πολύ φθηνότερα από το σύστημα.
Και βέβαια για ποιο λόγο να προχωρήσουν οι καταναλωτές στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών με το σχήμα αυτοπαραγωγής που προτείνει η Ομάδα Εργασίας του ΥΠΕΚΑ για το Net Metering, όταν μπορούν να έχουν πολύ μεγαλύτερο οικονομικό όφελος εγκαθιστώντας το έτσι απλά χωρίς να το δηλώσουν σε κανένα φορέα.
Βέβαια, με την παρούσα νομοθεσία, τα συστήματα αυτά είναι εκτός νόμου,αλλά ως χώρα και ως λαός έχουμε παράδοση σε αυτού του τύπου τις παρεκκλίσεις. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από τα 340.000 αυθαίρετα κτίσματα που δηλώθηκαν κατά το 1ο εξάμηνο εφαρμογής του ν.4178/2013.
Μοναδική λύση, με όρους αγοράς, θα ήταν να εφαρμοσθεί ένα καθαρό σχήμα Net Metering, που θα συμψηφίζει όλες τις χρεώσεις σε ετήσια βάση, αφού σε αυτή την περίπτωση το οικονομικό όφελος των αυτοπαραγωγών θα είναι μεγαλύτερο από την εγκατάσταση ενός συστήματος εκτός νόμου και χωρίς την ενημέρωση του Διαχειριστή του δικτύου.
Κάπως έτσι ξεκίνησε και το Net Metering στην Αμερική τη δεκαετία του 1980.Μόνο που στην άλλη μεριά του Ατλαντικού γνωρίζουν πολύ καλά πως λειτουργούν οι αγορές. Αν δεν μπορείς να ελέγξεις κάτι, αντί να το απαγορεύσεις είναι καλύτερα να το εκμεταλλευτείς για να δημιουργήσεις τεχνογνωσία, νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.
Στην Αμερική, ήδη, τα φωτοβολταϊκά που λειτουργούν σε καθεστώς net metering ξεπέρασαν σε ισχύ τις μεγάλες επαγγελματικές εγκαταστάσεις,δημιουργώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και ισχυρές και εύρωστες εταιρείες ικανές να ανταγωνισθούν σε παγκόσμια κλίμακα.H πρώτη αμερικάνικη εταιρεία περνάει σύντομα τον Ατλαντικό για να δραστηριοποιηθεί στην Ολλανδία, εκμεταλλευόμενη την συσσωρευμένη τεχνογνωσία και το καθεστώς Net Metering που ισχύει εκεί. Και προφανώς κάνει αυτό το βήμα γιατί βλέπει ότι θα ακολουθήσουν και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Την ίδια στιγμή, για την καλύτερη λειτουργία του δικτύου και την αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, οι Πολιτειακές αρχές στην Αμερική επέβαλλαν την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας μεγάλης κλίμακας με αποτέλεσμα να λειτουργούν ήδη τα πρώτα 100 MW συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας από τον Οκτώβριο του 2013 ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η εγκατάσταση και άλλων συστημάτων με ισχύ πάνω από 1 GW.
Στη χώρα μας, ένα χρόνο μετά τις πρώτες εισηγήσεις των φορέων της αγοράς για τη θέσπιση του Net Metering, η Πολιτεία ακόμα συσκέπτεται με τον εαυτό της για να καθορίσει τον τρόπο εφαρμογής, έχοντας ως βασικό κριτήριο να μη πειραχτεί τίποτε στο υφιστάμενο σύστημα, αρνούμενη να συνομιλήσει με τους φορείς της αγοράς. Εξαιρείται βέβαια το γνωστό «παπαγαλάκι» της αγοράς που αποτελεί μόνιμο συνομιλητή του Υπουργείου για κάθε θέμα.
Χαρακτηριστικό του τρόπου σκέψης είναι και η απάντηση ενός υψηλόβαθμου υπαλλήλου του ΥΠΕΚΑ μετά από επισήμανση στελέχους της αγοράς, ότι η αυτοπαραγωγή που προτείνει η Ομάδα Εργασίας δεν πρόκειται να δουλέψει: «Ας το βγάλουμε τώρα έτσι γιατί έχουμε αργήσει και το βελτιώνουμε έπειτα στην πορεία».
Δεν έχει σημασία αν η χώρα έχει ανάγκη από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ή αν τα νοικοκυριά και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν ανάγκη για φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα.
Θα μας σώσουν κάποια στιγμή οι αγωγοί του φυσικού αερίου και οι υδρογονάνθρακες.
Μέχρι τότε, ας είναι καλά η ανάπτυξη του καφέ και της τυρόπιτας…
Σήμερα, κάποιοι φωνάζουν ότι η αγορά των φωτοβολταϊκών στη χώρα μας τέλειωσε. Αφενός γιατί οι στόχοι για το 2020 έχουν ήδη επιτευχθεί, αφετέρου γιατί η ένταξη κι άλλης ισχύος δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις για τη διατήρηση της ευστάθειας του δικτύου και άρα μεγαλύτερο κόστος στον τελικό καταναλωτή.
Όσο εύκολο είναι όμως να εκφράσει κανείς μια άποψη, άλλο τόσο εύκολο είναι να αγνοήσει την πραγματικότητα, εστιάζοντας στο δέντρο, χάνοντας ταυτόχρονα το δάσος.
Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, από το 2009 μέχρι σήμερα, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος αυξήθηκε κατά 60%για τους τελικούς καταναλωτές. Σήμερα, ένα νοικοκυριό πληρώνει για ηλεκτρικό ρεύμα από 18 έως 24 ευρωλεπτά. Στα ίδια επίπεδα κινείται και το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τις εμπορικές επιχειρήσεις. Και αυτά χωρίς να συνοπολογισθούν οι επιπτώσεις από την επικείμενη αύξηση των ΥΚΩ κατά 65-80%.
Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα όμως, κάθε καταναλωτής μπορεί να συνδέσει απ’ ευθείας στην εσωτερική του ηλεκτρική εγκατάσταση ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για να μειώσει το λογαριασμό της ΔΕΗ, συμψηφίζοντας την ενέργεια που παράγει με αυτή που καταναλώνει σε μηνιαία ή τετραμηνιαία βάση.
Η διαδικασία λέγεται net metering και είναι εφικτή γιατί οι περισσότεροι εγκατεστημένοι μετρητές είναι αναλογικοί και καταγράφουν την έγχυση ενέργειας στο ηλεκτρικό δίκτυο γυρνώντας ανάποδα. Στο τέλος του μήνα ή του τετραμήνου, ο μετρητής καταγράφει τη διαφορά μεταξύ της κατανάλωσης και της παραγωγής με αποτέλεσμα ο λογαριασμός να είναι σημαντικά μειωμένος.
Η νομοθεσία βέβαια επιβάλλει την ενημέρωση του Διαχειριστή του δικτύου για τη σύνδεση της εγκατάστασης. Όμως η νομοθεσία επιβάλλει επιπλέον τέτοιους περιορισμούς που μειώνουν σημαντικά το οικονομικό όφελος.
Το αποτέλεσμα είναι οι επίσημα συνδεδεμένες εγκαταστάσεις στη χαμηλή τάση να είναι μόλις κάποιες δεκάδες, γιατί πολύ απλά οι αυτοπαραγωγοί δεν τις δηλώνουν.
Ακόμα όμως και αν αντικατασταθούν όλοι οι μετρητές ηλεκτρικού ρεύματος με αντίστοιχους ψηφιακούς που δεν «γυρίζουν» ανάποδα, οι καταναλωτές μπορούν να εγκαταστήσουν ένα σύστημα παραγωγής ενέργειας με μπαταρίες ή με μηχανισμό περιορισμού της παραγόμενης ισχύος ώστε να μην εγχέουν ενέργεια στο δίκτυο.
Για παράδειγμα, μια κατοικία που καταναλώνει ετησίως 5.000 κιλοβατώρες, με την εγκατάσταση ενός συστήματος φωτοβολταϊκών ισχύος μόλις 3,5 kW με μπαταρίες, μπορεί να καλύψει το 80% της κατανάλωσης με σταθερό κόστος περίπου 16,5 ευρωλεπτά ανά κιλοβατώρα για 25 ολόκληρα χρόνια. Υπόψη, ότι το κόστος αυτό περιλαμβάνει υψηλής απόδοσης μπαταρίες με διάρκεια ζωής 12 ετών αλλά και την αντικατάστασή τους με νέες μετά τα πρώτα 12 χρόνια.
Αντίστοιχα, μια εμπορική επιχείρηση που καταναλώνει ετησίως 50.000 κιλοβατώρες, με την εγκατάσταση ενός συστήματος φωτοβολταϊκών ισχύος 20 kW, μπορεί να καλύψει σχεδόν το 50% της κατανάλωσης με σταθερό κόστος περίπου 4 έως 5 ευρωλεπτά ανά κιλοβατώρα για 25 ολόκληρα χρόνια. Αρκεί η εγκατάσταση να περιλαμβάνει ένα ειδικό σύστημα περιορισμού της παραγόμενης ισχύος.
Προφανώς όσο περισσότερο χαμηλώνει το κόστος του εξοπλισμού και όσο περισσότερο αυξάνεται το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, όλο και περισσότεροι καταναλωτές θα καταφεύγουν σε λύσεις «εκτός νόμου» net metering, σε εγκαταστάσεις με μπαταρίες ή με συστήματα διαχείρισης της ενέργειας χωρίς να δηλώνουν τίποτε σε κανένα επίσημο φορέα.
Και γιατί να το δηλώσουν άλλωστε, αφού μετά το New Deal και τη μονομερή τροποποίηση των συμβάσεων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας από μέρους της Πολιτείας, η επικρατούσα άποψη είναι «δεν υπογράφω καμία σύμβαση και με κανένα γιατί δεν τους έχω εμπιστοσύνη».
Με δεδομένες τις πιο πάνω επιλογές, πως είναι δυνατό να ισχυρίζεται κάποιος ότι η αγορά των φωτοβολταϊκών στη χώρα μας τελείωσε, όταν με όρους πραγματικής οικονομίας, μπορούν να εξασφαλίσουν ηλεκτρική ενέργεια πολύ φθηνότερα από το σύστημα.
Και βέβαια για ποιο λόγο να προχωρήσουν οι καταναλωτές στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών με το σχήμα αυτοπαραγωγής που προτείνει η Ομάδα Εργασίας του ΥΠΕΚΑ για το Net Metering, όταν μπορούν να έχουν πολύ μεγαλύτερο οικονομικό όφελος εγκαθιστώντας το έτσι απλά χωρίς να το δηλώσουν σε κανένα φορέα.
Βέβαια, με την παρούσα νομοθεσία, τα συστήματα αυτά είναι εκτός νόμου,αλλά ως χώρα και ως λαός έχουμε παράδοση σε αυτού του τύπου τις παρεκκλίσεις. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από τα 340.000 αυθαίρετα κτίσματα που δηλώθηκαν κατά το 1ο εξάμηνο εφαρμογής του ν.4178/2013.
Μοναδική λύση, με όρους αγοράς, θα ήταν να εφαρμοσθεί ένα καθαρό σχήμα Net Metering, που θα συμψηφίζει όλες τις χρεώσεις σε ετήσια βάση, αφού σε αυτή την περίπτωση το οικονομικό όφελος των αυτοπαραγωγών θα είναι μεγαλύτερο από την εγκατάσταση ενός συστήματος εκτός νόμου και χωρίς την ενημέρωση του Διαχειριστή του δικτύου.
Κάπως έτσι ξεκίνησε και το Net Metering στην Αμερική τη δεκαετία του 1980.Μόνο που στην άλλη μεριά του Ατλαντικού γνωρίζουν πολύ καλά πως λειτουργούν οι αγορές. Αν δεν μπορείς να ελέγξεις κάτι, αντί να το απαγορεύσεις είναι καλύτερα να το εκμεταλλευτείς για να δημιουργήσεις τεχνογνωσία, νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.
Στην Αμερική, ήδη, τα φωτοβολταϊκά που λειτουργούν σε καθεστώς net metering ξεπέρασαν σε ισχύ τις μεγάλες επαγγελματικές εγκαταστάσεις,δημιουργώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και ισχυρές και εύρωστες εταιρείες ικανές να ανταγωνισθούν σε παγκόσμια κλίμακα.H πρώτη αμερικάνικη εταιρεία περνάει σύντομα τον Ατλαντικό για να δραστηριοποιηθεί στην Ολλανδία, εκμεταλλευόμενη την συσσωρευμένη τεχνογνωσία και το καθεστώς Net Metering που ισχύει εκεί. Και προφανώς κάνει αυτό το βήμα γιατί βλέπει ότι θα ακολουθήσουν και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
Την ίδια στιγμή, για την καλύτερη λειτουργία του δικτύου και την αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, οι Πολιτειακές αρχές στην Αμερική επέβαλλαν την εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας μεγάλης κλίμακας με αποτέλεσμα να λειτουργούν ήδη τα πρώτα 100 MW συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας από τον Οκτώβριο του 2013 ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η εγκατάσταση και άλλων συστημάτων με ισχύ πάνω από 1 GW.
Στη χώρα μας, ένα χρόνο μετά τις πρώτες εισηγήσεις των φορέων της αγοράς για τη θέσπιση του Net Metering, η Πολιτεία ακόμα συσκέπτεται με τον εαυτό της για να καθορίσει τον τρόπο εφαρμογής, έχοντας ως βασικό κριτήριο να μη πειραχτεί τίποτε στο υφιστάμενο σύστημα, αρνούμενη να συνομιλήσει με τους φορείς της αγοράς. Εξαιρείται βέβαια το γνωστό «παπαγαλάκι» της αγοράς που αποτελεί μόνιμο συνομιλητή του Υπουργείου για κάθε θέμα.
Χαρακτηριστικό του τρόπου σκέψης είναι και η απάντηση ενός υψηλόβαθμου υπαλλήλου του ΥΠΕΚΑ μετά από επισήμανση στελέχους της αγοράς, ότι η αυτοπαραγωγή που προτείνει η Ομάδα Εργασίας δεν πρόκειται να δουλέψει: «Ας το βγάλουμε τώρα έτσι γιατί έχουμε αργήσει και το βελτιώνουμε έπειτα στην πορεία».
Δεν έχει σημασία αν η χώρα έχει ανάγκη από τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας ή αν τα νοικοκυριά και οι μικρές επιχειρήσεις έχουν ανάγκη για φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα.
Θα μας σώσουν κάποια στιγμή οι αγωγοί του φυσικού αερίου και οι υδρογονάνθρακες.
Μέχρι τότε, ας είναι καλά η ανάπτυξη του καφέ και της τυρόπιτας…
Δ. Μακρής, τηλ. 6932539286
Ηλεκτρολόγος Μηχ/κός, Μέλος ΔΣ του Συνδέσμου "ΗΛΙΟΣ"
Ηλεκτρολόγος Μηχ/κός, Μέλος ΔΣ του Συνδέσμου "ΗΛΙΟΣ"
Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013
Από το Γιβραλτάρ ως την Κωνσταντινούπολη. Η Μεσόγειος φλέγεται
στις Πέμπτη, 19 Σεπτεμβρίου 2013 - 12:31 π.μ.
Από τον βράχο του Γιβραλτάρ ως την Κωνσταντινούπολη, η Μεσόγειος φλέγεται. Όλες σχεδόν οι μεσογειακές χώρες βρίσκονται σε αναταραχή που προμηνύει τεκτονικές αλλαγές, καθώς οι λαοί της
περιοχής βρίσκονται στο κατώφλι μιας νέα μεταβατικής περιόδου και βλέπουν γύρω τους όλα να αλλάζουν, από το πολίτευμα ως την λειτουργία της οικονομίας και τις κοινωνικές συμμαχίες. Το παράδοξο είναι πως το ιστορικό δυναμικό συσσωρεύτηκε αρχικά στις αναπτυγμένες χώρες των ευρωπαϊκών ακτών της Μεσογείου. Καθώς ήδη από το 2008 η οικονομική κρίση έθεσε στο προσκήνιο προβλήματα που κρυβόταν κάτω από το χαλί χωρίς να επιλύονται για δεκαετίες, δίνοντας την ψευδαίσθηση στους λαούς πως είχαν αφήσει οριστικά πίσω τους την οικονομική δυσπραγία, την πολιτική αστάθεια και τις κοινωνικές συγκρούσεις.
Αναμφίβολα το κυριότερο αποτέλεσμα της πρωτοφανούς για τα μεταπολεμικά δεδομένα σε ένταση και διάρκεια οικονομικής κρίσης στην καθημερινότητα των πολιτών είναι η επιβολή ακραίων πολιτικών λιτότητας και η εκτίναξη των ποσοστών της ανεργίας που προκαλούν οργή και απελπισία στις κοινωνίες. Παράλληλα έχει γίνει απολύτως προφανές πως η σημαντικότερη επίπτωση της αραβικής άνοιξης είναι η άνοδος των Ισλαμιστών στην εξουσία εξέλιξη που ανέτρεψε πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα δεκαετιών και προκάλεσε μάχες μέχρις εσχάτων για την κατάληψη της κρατικής εξουσίας.
Ήδη στην Αίγυπτο εξελίσσεται με τον πλέον δραματικό τρόπο το τραγικότερο δίλλημα που αντιμετωπίζει η διεθνής κοινότητα. Δημοκρατία με τον κίνδυνο ανάρρησης στην εξουσίας ανελεύθερων δυνάμεων που προέρχονται από το ακραίο Ισλάμ και θα αυξήσουν την αστάθεια στην περιοχή ή ανοχή σε αντιδημοκρατικά και αυταρχικά καθεστώτα που θα συμβάλουν στην διατήρηση της διεθνούς σταθερότητας. Αφορμή για την δυναμική επέμβαση του στρατού στις αρχές του περασμένου Ιουλίου που οδήγησε στην ανατροπή του προέδρου Μόρσι υπήρξαν οι εκκλήσεις εκατομμυρίων Αιγυπτίων να τεθεί τέλος στην προσπάθεια υποταγής της χώρας στο Ισλάμ και τα συνεπακόλουθα της, δηλαδή στην θρησκευτική βία, την ανασφάλεια και την οικονομική κατάρρευση.
Την ίδια στιγμή και άλλες χώρες της Βόρειας Αφρικής βρίσκονται σε αναταραχή. Στο Μαρόκο η κυβέρνηση των μετριοπαθών ισλαμιστών αντιμετωπίζει την λαϊκή δυσαρέσκεια λόγω της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης ενώ στη γειτονική Λιβύη η αδύναμη κυβέρνηση προσπαθεί να ανατρέψει την ολοένα αυξανόμενη δραστηριότητα ακραίων ισλαμιστών και των πολιτοφυλακών που ανέτρεψαν το καθεστώς Καντάφι και αρνούνται να παραδώσουν τον οπλισμό τους.
Στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου, ο εμφύλιος της Συρίας που έχει κοστίσει πάνω από 100.000 ανθρώπινες ζωές απειλεί να αποσταθεροποιήσει πλήρως την περιοχή, καθώς η ενδοισλαμικη σύγκρουση Σιιτών-Σουνιτών και το ενδεχόμενο μίας εδαφικά διαιρεμένης Συρίας απειλεί άμεσα σειρά γειτονικών κρατών όπως ο Λίβανος, η Συρία, η Ιορδανία και το Ιράκ.
Όμως η χώρα που κινδυνεύει περισσότερο να συμπαρασυρθεί στην Συριακή κρίση είναι η Τουρκία, που απέτυχε να καταστεί κυρίαρχη δύναμη στην μέση ανατολή, να δώσει λύση στα προβλήματα της περιοχής και να εμφανιστεί στη διεθνή κοινότητα ως εγγυητής της ασφάλειας και της σταθερότητας. Βλέπει σταδιακά την σύγκρουση Αλεβιτών-Σουνιτών να μεταφέρεται στο εσωτερικό της και παράλληλα ανησυχεί για την ισχυροποίηση του Κουρδικού στοιχείου και την ενδεχόμενη αυτονόμησή του, στην περίπτωση κατακερματισμού της Συριακής επικράτειας που σίγουρα θα δημιουργήσει νέες περιπλοκές στις σχέσεις με την Κουρδική μειονότητα στο εσωτερικό της.
Νομοτελειακά οι εσωτερικές εντάσεις στις Αραβικές χώρες θα επηρεάσουν και τον ευρωμεσογειακό βορρά καθώς η εξαγωγή τρομοκρατών, τα ναρκωτικά, τα προσφυγικά ρεύματα αλλά και οι επιπτώσεις τους σε σειρά ζητημάτων όπως το εμπόριο, οι θαλάσσιες μεταφορές και οι συγκοινωνίες που επηρεάζονται άμεσα από τις ραγδαίες εξελίξεις στην Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή.
Αν συνυπολογίσει κανείς μάλιστα και τα οξυμένα προβλήματα που ήδη αντιμετωπίζουν οι χώρες των μεσογειακών κρατών της Ευρώπης όπως η οικονομική δυσπραγία, η ανεργία, οι κοινωνικές εντάσεις και η γενικευμένη ανομία που πλέον έχει λάβει ενδημικό χαρακτήρα αντιλαμβάνεται τις εκρηκτικές διαστάσεις που έχει το πρόβλημα.
Ευτυχώς οι εσωτερικές εντάσεις δεν έχουν πάρει ακόμα τον χαρακτήρα διακρατικών συγκρούσεων ή ακόμα και ευρύτερων συγκρούσεων. Γι αυτό και το πρώτο στάδιο για την έξοδο από την πολυδιάστατη κρίση που πλήττει τις χώρες της Μεσογείου είναι η διαφύλαξη της σταθερότητας με κάθε κόστος.
elkeda.gr
Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2013
The World Beyond Syria
The Syrian crisis has subsided. The world goes on.
In the long run, the future of Europe and China is far more important than Syria. Germany has less than 6% unemployment, Spain more than 25%. Can a union so constituted long endure? China's wage rates are now higher than Mexico's wage rates. If China can't compete on wages, who can? The answers will define the world.
For Stratfor, politics, economics and war hold equal value in arriving at this definition. It is impossible to understand the world without considering all three drivers. In the last few weeks, the President of the United States was obsessed with them in the context of a showdown with Russia in Syria. Stratfor was too – but with a view towards what lies beyond Syria.
While we generated possible war scenarios for Syria, we examined the looming European banking crisis caused by defaulting consumer debt and deepened our understanding of what we call the Post-China 16 – the 16 countries that will replace China in the global marketplace. Going from war to economics and tying them both into political actions is what we do.
Stratfor
Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013
Μετά τη Συρία έρχεται τώρα η σειρά της Τουρκίας;
13/9/13
Σάββας Καλεντερίδης
Μελετώντας τα κείμενα, τις αναλύσεις και τα άρθρα που γράφονται διεθνώς αυτές τις μέρες, μετά την πρόταση της Ρωσίας για έλεγχο του χημικού οπλοστασίου της Συρίας από τη διεθνή κοινότητα, με σκοπό την αποφυγή του στρατιωτικού κτυπήματος, ένας όρος ή ακριβέστερα μια θεωρία μάς τράβηξε την προσοχή. Πρόκειται για τη «θεωρία του ελεγχόμενου χάους», την οποία επικαλέστηκε ο Ρώσος δημοσιογράφος Βίκτορ Καμένεβ, για να εξηγήσει την πολιτική που ασκούν οι ΗΠΑ, υποστηριζόμενες από το Ισραήλ, λέμε εμείς, στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και εν προκειμένω στη Συρία.
Ο Ρώσος δημοσιογράφος στο άρθρο του αναφέρει ότι, αφού διαμελιστεί η Συρία, ως αποτέλεσμα της ακολουθούμενης πολιτικής, θα έλθει η σειρά της Τουρκίας -και όχι του Ιράν- να γευθεί τα «φρούτα» της πολιτικής του ελεγχόμενου χάους, αφού θα έχει συσσωρευθεί στην περιοχή μια δυναμική αστάθειας, η οποία θα εξαχθεί προς την Τουρκία, όπου υπάρχουν και είναι ώριμες οι αντικειμενικές συνθήκες για κάτι τέτοιο. Το Κουρδικό και ο τριακονταετής πόλεμος με τους αντάρτες του ΡΚΚ, σε συνδυασμό με τα άλλα ζητήματα εθνοτικής και θρησκευτικής ανομοιογένειας που ενυπάρχουν στην Τουρκία, την καθιστούν υποψήφια και της δίνουν προτεραιότητα να είναι αυτή το επόμενο «θύμα» αυτής της πολιτικής.
Οσον αφορά την πολυετή συμμαχική σχέση της Αγκυρας με την Ουάσινγκτον, σύμφωνα πάντα με τον Ρώσο αρθρογράφο, η Τουρκία έχει ολοκληρώσει την αποστολή της και από τούδε και στο εξής θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα καλύτερα διαμελισμένη παρά ενωμένη!
Συμβάλλοντας κι εμείς με τη σειρά μας στην ως άνω προσέγγιση, να προσθέσουμε ότι, όσον αφορά τη Συρία, ο στρατηγικός ελιγμός της Ρωσίας να προτείνει τον έλεγχο του χημικού οπλοστασίου της Συρίας από τη διεθνή κοινότητα, πέραν του ότι δίνει διέξοδο στις ίδιες τις ΗΠΑ, εξασφαλίζει την εκπλήρωση ενός μείζονος σημασίας στρατηγικού στόχου του Τελ Αβίβ. Είναι γνωστό ότι ένα από τα σοβαρά ζητήματα που θα είχε να αντιμετωπίσει το Ισραήλ σε περίπτωση πολέμου με το Ιράν είναι η απειλή από το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας, που μπορεί να στοιχίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες Ισραηλινών πολιτών. Τώρα, με την εξουδετέρωση από τη μια πλευρά της απειλής αυτής, αφού δεν θα υφίσταται πλέον χημικό οπλοστάσιο, και τη διάλυση των στρατιωτικών και λοιπών κρατικών δομών λόγω του εμφυλίου που θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα από την άλλη, η απειλή από τη Συρία θα υποβαθμιστεί για το Ισραήλ, το οποίο θα μπορεί πλέον να επιδοθεί απερίσπαστο στην αντιμετώπιση της απειλής που ακούει στο όνομα Ιράν.
Να συμπληρώσουμε και να πούμε ότι και η απειλή που ακούει στο όνομα Χεζμπολάχ θα υποβαθμιστεί κι αυτή, αφού η κρατική υπόσταση της Συρίας, που δεν θα υφίσταται πλέον τουλάχιστον στη μορφή που είχε μέχρι τώρα, ήταν απαραίτητη για τον εξοπλισμό και τη συντήρηση της πολεμικής μηχανής της σιιτικής οργάνωσης, που έφερε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση το Ισραήλ τα προηγούμενα χρόνια.
Κοιτώντας αντικειμενικά την εικόνα και την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Συρία και κρίνοντας τις πιθανές εξελίξεις, μπορούμε να πούμε με σχετική ασφάλεια ότι ο εμφύλιος στη Συρία θα συνεχιστεί, οδηγώντας στην πλήρη εξάντληση τα αντιμαχόμενα μέρη, ενώ σε κάθε περίπτωση ο σίγουρος κερδισμένος θα είναι ο κουρδικός παράγοντας, που ήδη κινείται με οργανωμένο τρόπο και σταθερά βήματα προς τη θεσμοθέτηση των κρατικών δομών που υπάρχουν από τον Ιούλιο του 2012 στη βόρεια Συρία, αυτό που οι ίδιοι αποκαλούν Ροζάβα ή Δυτικό Κουρδιστάν.
Φυσικά, για να αποτρέψει αυτό το ενδεχόμενο η Αγκυρα, εξοπλίζει και υποστηρίζει με κάθε τρόπο την ισλαμική τρομοκρατική οργάνωση Αλ Νούσρα, παρακλάδι της Αλ Κάιντα, που δρα στη Συρία, την οποία στρέφει εναντίον των Δυνάμεων Λαϊκής Αμυνας, που δεν είναι τίποτε άλλο από τον στρατό των 20-25 χιλιάδων ανδρών και γυναικών που έχουν ιδρύσει οι στρατιωτικές δομές του ΡΚΚ, με έδρα το Κανδήλι.
Το ζήτημα είναι ότι η Τουρκία με την κίνησή της αυτή όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αφού οι εμπειροπόλεμοι αντάρτες του ΡΚΚ, που αποτελούν τον πυρήνα των Δυνάμεων Λαϊκής Αμυνας, αντιμετωπίζουν με σχετική ευκολία τους «αφιονισμένους» ισλαμιστές τρομοκράτες της Αλ Κάιντα, αλλά επιβαρύνει τη θέση της για την επόμενη μέρα, αφού η παρουσία ισλαμιστικών τρομοκρατικών ομάδων στην περιοχή και στο έδαφός της και ευνοεί και της δίνει... προτεραιότητα στην εφαρμογή της πολιτικής του ελεγχόμενου χάους.
Α, να υπογραμμίσουμε ότι η εσπευσμένη δήλωση που έκανε ο Νταβούτογλου την 11η Σεπτεμβρίου, ότι «η Τουρκία δεν έχει καμία σχέση με την Αλ Νούσρα», δεν διορθώνει την κατάσταση, γιατί εκείνοι που πρέπει έχουν και φωτογραφίες και άλλα ντοκουμέντα για την εμπλοκή της Αγκυρας και της κυβέρνησης Ερντογάν στην ισλαμική τρομοκρατία!!!
Οπότε...
Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου 2013
Αν «τρελαθεί» o Ερντογάν εμείς τι θα κάνουμε;
09/09/13 - 08:27
Όλες οι τελευταίες εξελίξεις, ενδείξεις και αναλύσεις που έρχονται από την ίδια την Τουρκία, δείχνουν πως ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ταΐπ Ερντογάν, ο οποίος μάλιστα έχει και πολλούς θαυμαστές εδώ στο «τουρκολάγνο Γιουνανιστάν», (το πρωτοφανές είναι ότι έχει κυκλοφορήσει και βιβλίο στα ελληνικά που εξυμνεί τον Ερντογάν και παρουσιάστηκε με πολλές τιμές στην Τουρκιά), έχει καβαλήσει κυριολεκτικά το καλάμι και φαντάζεται ότι είναι ο νέος πορθητής, ο μεγαλόπρεπης σουλτάνος και χαλίφης όλου του ισλαμικού κόσμου.
Γεγονός όμως είναι πως η Τουρκία με αυτή την φαντασμένη πολιτική που έχει ασκήσει το περίφημο δίδυμο Ερντογάν-Νταβούτογλου, έχει «καταφέρει» να φέρει τα πάνω κάτω στο εσωτερικό που βράζει σαν ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί με ανυπολόγιστες συνέπειες, ενώ έχει προκαλέσει εχθρότητες σε όλο της τον περίγυρο, (Βουλγαρία, Ρωσία, Αρμενία, Γεωργία μετά την κυβερνητική αλλαγή, Ιράν, Ιράκ, Συρία, Αιγύπτιος και Ισραήλ).
Δεν θα είναι άστοχο να ισχυριστούμε πως αυτή την στιγμή η Τουρκία μοιάζει με ένα πληγωμένο θηρίο που μουγκρίζει απελπισμένα προσπαθώντας να δείξει απειλητικά τα δόντια του προς όλες τις κατευθύνσεις από όπου βλέπει παντού εχθρούς.
Για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι και επειδή ακούγονται και διάφορα άσχετα στην χώρα μας για τα εξελίξεις στην Τουρκία καθώς υπάρχει τεράστια και επικίνδυνη άγνοια, θα αναφέραμε δειγματικά τα εξής : Την αυστηρή προειδοποίηση προς την τουρκική κυβέρνηση ότι η ενδεχόμενη ανάμειξη της Τουρκίας σε μια στρατιωτική επέμβαση στην Συρία θα αποτελέσει την «θρυαλλίδα» για να ανάψει η φωτιά στο εσωτερικό της Τουρκίας με ανεξέλικτες συνέπειες για την ίδια την συνοχή της χώρας, απεύθυνε στις 29/8 ο παλαίμαχος Τούρκος διπλωμάτης, Nüzhet Kandemir, και πρώην σύμβουλος του τουρκικού υπουργείου εξωτερικών. Ο Τούρκος διπλωμάτης επεσήμανε τον κίνδυνο να δημιουργηθεί άλλη μια μόνιμη πολεμική εστία στην Μέση Ανατολή που θα εμπλέξει αυτή την φορά άμεσα τη Τουρκία.
Ήδη έχουν σημειωθεί τα πρώτα επεισόδια με εμπρησμούς οίκους προσευχής Τούρκων Αλεβητών και επιθέσεις Αλεβiτών ενάντια σε Σουνίτες Σύριους πρόσφυγες, σε περιοχές όπου πλειοψηφεί το τουρκικό αλεβητικό στοιχείο. Οι Αλεβήτες μισούν τον Ερντογάν και μια σπίθα είναι ικανή να ανάψει μεγάλη φωτιά και να προκαλέσει αιματηρές συγκαύσεις.
Άλλωστε αυτόν τον κίνδυνο επεσήμανε και ο ίδιος ο Ερντογάν στο αεροδρόμιο όταν ετοιμάζονταν να αναχωρήσει για την σύνοδο G-20 στην Πετρούπολη.
Πέραν όμως του Nüzhet Kandemir που χαίρει μεγάλης εκτίμησης στο τουρκικό διπλωματικό σώμα, έχουν αρχίσει να ακούγονται στο εσωτερικό πολλές φωνές που επισημαίνουν την απομόνωση της Τουρκίας και επικρίνουν έντονα την τουρκική εξωτερική πολιτική όπως του γνωστού ισλαμιστή, Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος σε άρθρο του στην ελεγχομένη από τον ίδιο τουρκική εφημερίδα, Zaman, με τον χαρακτηριστικό τίτλο, «Fethullah Gülen dış politika eleştirisi», δηλαδή «Κριτική του Φετουλάχ Γκιουλέν στην εξωτερική πολιτική», επιτίθεται άμεσα στον Ερντογάν τον παλιό του «πνευματικό παιδί» για σοβαρά λάθη στην εξωτερική πολιτική αλλά και για την τουρκική αλαζονεία που απομονώνει την Τουρκία.
Η εξέλιξη αυτή είναι πολύ σημαντική γιατί μεγαλώνει ακόμα περισσότερο την αντίθεση των οπαδών του Γκιουλέν που είναι μια μεγάλη δύναμη στον ισλαμικό χώρο, με τον Ερντογάν, αποσταθεροποιώντας πιο πολύ την τουρκική κυβέρνηση. Παράλληλα σε δημοσίευα της τουρκικής εφημερίδας Milliyet, στις 23/8, προβάλλονται οι δηλώσεις τριών άλλων έμπειρων παλαίμαχων Τούρκων διπλωματών, του Onur Öymen, πρώην διπλωματικού πρέσβη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, του γνωστού πρώην υπουργού Εξωτερικών, İlter Türkmen και του πρώην πρέσβη της Τουρκίας στην Γαλλία, Akın Özçer. Και οι τρεις εξαπολύουν έντονη επίθεση κατά της εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν τον οποίο κατηγορούν για επικίνδυνη πολιτική που έχει φέρει σε πολύ δύσκολη θέση την Τουρκία.
Αλλά και οι εξελίξεις στο κουρδικό προκαλούν άλλο ένα μεγάλο πονοκέφαλο καθώς η πορεία του λεγόμενου «ειρηνικού ανοίγματος» προς τους Κούρδους έχει περιέλθει σε αδιέξοδο. Πέραν τούτου οι Κούρδοι φέρονται εξοργισμένοι με την Άγκυρα εξ αιτίας της συνεχιζόμενης τουρκικής βοήθειας στους ισλαμιστές που πολεμούν τους Κούρδους στην βορειοανατολική Συρία.
Όπως αποκάλυψε και η ίδια η τουρκική εφημερίδα, Taraf, από τις 30/8, ένας από τους σημαντικότερους Κούρδους ηγέτες, ο Murat Karayılan, κατήγγελλε με έμφαση την τουρκική κυβέρνηση ότι βοηθά τους ισλαμιστές της Al Kaida και το παρακλάδι της, Al Nusra, που πολεμά ενάντια του PYD, κουρδικού σκέλους του ΡΚΚ στην Συρία.
Η συνεχιζόμενη αυτή υποστήριξη της Τουρκίας προς τους ισλαμιστές, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Murat Karayılan, αποτελεί εχθρική πράξη εναντίον των Κούρδων του ΡΚΚ, οι οποίοι, σύμφωνα με τελευταία δημοσιεύματα έχουν σταματήσει την αποχώρηση τους από την Τουρκία και ξανά συσπειρώνονται σε τουρκικό έδαφος έτοιμοι για νέες πολεμικές επιχειρήσεις. Ο συμπρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του KCK, Cemil Bayık, δήλωσε στις 7/9 ότι το ΡΚΚ σταμάτησε την αποχώρηση. «Θα σταματήσουμε τους αντάρτες.
Αν δούμε ότι διεξάγονται επιχειρήσεις, θα καταφύγουμε σε νόμιμη άμυνα. Θα στείλουμε πίσω τις (ένοπλες) ομάδες που αποχώρησαν αν θελήσουν να κλιμακώσουν τον πόλεμο». Αλλά για την συνεχιζόμενη συνεργασία Τουρκίας και Al Kaida για την Συρία, υπάρχουν πολλές αναφορές στον τουρκικό τύπο όπως η πιο χαρακτηριστική στην τουρκική εφημερίδα Aydınlık, στις 25/8, όπου αποκαλύπτεται πως το κύριο αρχηγείο της Al Kaida που οργανώνει τις επιθέσεις κατά του καθεστώτος Άσαντ βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα στη περιοχή του Maltepe.
Αντιλαμβάνεται κανείς με όλα αυτά καθώς παρακολουθούμε καθημερινά την αλματώδη αύξηση των τουρκικών προκλήσεων προς την ελληνική πλευρά, το τι μπορεί να επακολουθήσει αν οι Ερντογάν-Νταβούτοβλου βλέποντας από τις εξελίξεις να καταρρέει με καταστροφικό τρόπο όλη η πολιτική τους πορεία, θελήσουν να εκτονώσουν όλη αυτή την κατάσταση προς τα δυτικά. Χαρακτηριστικό είναι το πως παρουσίασε ο τουρκικός τύπος την είδηση από την Ελλάδα για τα ληγμένα τρόφιμα σαν η χώρα μας να είναι μια «ληγμένη χώρα» και φυσικά ανίκανη για οποιαδήποτε αντίδραση.
Το τουρκικό στρατοκρατικό μόρφωμα ανεξέλικτο είναι μεγάλη απειλή και δυστυχώς η μνημονιακή Αθήνα το μόνο που δείχνει ότι ξέρει να κάνει είναι να χαριεντίζεται με τον πιο ηλίθιο τρόπο απέναντι σε μια Τουρκία που παραπατά εν μέσω εκρηκτικών αναφλέξεων. Το πληγωμένο θηρίο είναι πάντα πιο επικίνδυνο και εμείς είμαστε έτοιμοι ακόμα και για μια διάλυση, (σύμφωνα με το γνωστό αμερικανικό σχέδιο, «Μεγάλη Μέση Ανατολή»), της Τουρκίας ; Το ερώτημα μου είναι όχι προς την πολιτική, (ούτως ή άλλως πουλημένη), αλλά προς τη στρατιωτική ηγεσία που ξέρει κάτι παραπάνω.
ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος
Πηγή Olympia.gr
Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Αναρτήσεις
