Η συμφωνία της 12ης Μαρτίου και τα γκρίζα σημεία της

Του ανταποκριτή μας στις Βρυξελλες Κωστα Kαρκαγιαννη
Η συμφωνία των ηγετών της Ευρωζώνης τα ξημερώματα της 12ης Μαρτίου δημιούργησε ένα νέο πλαίσιο για τη νομισματική ένωση, στο οποίο ειδικά η Ελλάδα θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ για να προσαρμοστεί τα ερχόμενα χρόνια. Τα γκρίζα σημεία που απομένουν θα πρέπει να συμφωνηθούν αύριο στην έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών του Eurogroup και να επικυρωθούν στη σύνοδο κορυφής στις 24 - 25 Μαρτίου. Το σημαντικότερο υπό διαπραγμάτευση σημείο που θα επηρεάσει μεσοπρόθεσμα το κόστος δανεισμού της Ελλάδας είναι αν στο πλαίσιο του μόνιμου Ευρωπαϊκού Ταμείου Σταθερότητας τα δάνεια από την Ευρωζώνη θα «απολαύουν καθεστώτος προτιμώμενου πιστωτή».
Η νέα μορφή της Ευρωζώνης βασίζεται σε πολύ αυστηρότερη και εντονότερη επιτήρηση όχι μόνο δημοσιονομικών μεγεθών όπως το έλλειμμα και το χρέος, αλλά ολόκληρης της οικονομίας των κρατών-μελών, με ιδιαίτερη προσοχή να δίνεται στην ανταγωνιστικότητα. Παράλληλα ο προσωρινός μηχανισμός βοήθειας (EFSF) και ο μόνιμος (ESM) θα αποτελούν, υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, τη δικλίδα ασφαλείας όχι μόνο για τα κράτη-μέλη που δεν θα μπορούν να δανειστούν από τις αγορές, αλλά και για την ίδια την Ευρωζώνη και το ευάλωτο τραπεζικό της σύστημα. Η Ελλάδα βρίσκεται στο κέντρο των νέων μηχανισμών της Ευρωζώνης εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων της. Σε πρώτη φάση το Μνημόνιο, εφόσον εφαρμόζεται, θα προστατέψει την Ελλάδα από οικονομικές κυρώσεις στο πλαίσιο του αναθεωρημένου Συμφώνου Σταθερότητας. Παράλληλα η εφαρμογή του Μνημονίου και του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων ύψους 50 δισ. ευρώ θα δώσει στην ελληνική κυβέρνηση το δικαίωμα να διεκδικήσει μελλοντικές διευκολύνσεις από τους εταίρους της.
Η συμφωνία για «κατ’ εξαίρεση» αγορά κρατικών ομολόγων από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και, μετά τον Ιούλιο του 2013, από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) αφορά μόνο κράτη-μέλη που έχουν υπογράψει Μνημόνιο. Αν η ελληνική κυβέρνηση χρειαστεί να ζητήσει την αγορά ομολόγων της στις αρχές του 2012 η ελάχιστη προϋπόθεση θα είναι η πιστή εφαρμογή του Μνημονίου. Σε αυτή την περίπτωση ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου θα μπορεί να ισχυριστεί ότι αδίκως η Ελλάδα παραμένει αποκλεισμένη από τις αγορές. Οσο καλύτερη είναι η εκτέλεση των συμφωνηθέντων μέχρι τότε τόσο λιγότερα ανταλλάγματα θα ζητήσουν οι εταίροι. Η αγορά ομολόγων από το EFSF δεν σημαίνει υπογραφή νέου Μνημονίου. Αντιθέτως, για να έχει η Ελλάδα πρόσβαση στα δάνεια (και τις αγορές ομολόγων) από τον μόνιμο μηχανισμό θα πρέπει να υπογράψει νέο Μνημόνιο το 2013.
Οι σημαντικότερες εκκρεμότητες αφορούν ακριβώς τον μελοντικό μηχανισμό (ESM). Είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί μέχρι το 2013, αλλά κράτη-μέλη όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία θεωρείται πιθανό να ζητήσουν βοήθεια από τον ESM. Η ενδεχόμενη αναδιάρθρωση χρέους κράτους-μέλους που αιτείται βοήθεια από τον ESM και το καθεστώς προτιμώμενου πιστωτή για τα δάνεια από την Ευρωζώνη, εφόσον επιβεβαιωθούν στις 25 Μαρτίου, αναμένεται ότι θα αυξήσουν το κόστος δανεισμού για την ευρωπαϊκή περιφέρεια. Τα δύο στοιχεία επαναλαμβάνονται σταθερά σε όλα τα συμπεράσματα της Ευρωζώνης από τον περασμένο Νοέμβριο και οποιαδήποτε διαπραγμάτευσή τους είναι πολύ δύσκολη. Οι μεγάλοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν προεξοφλήσει εν πολλοίς ότι ο μελλοντικός μηχανισμός θα βασίζεται σε αυτές τις αρχές λειτουργίας.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής, το πρώτο βήμα για να λάβει ένα κράτος-μέλος βοήθεια από τον ESM είναι η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους από την τρόικα. Αν κριθεί ότι μια χώρα είναι αφερέγγυα, τότε «το κράτος-μέλος πρέπει να διαπραγματευθεί συνεκτικό σχέδιο αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές του από τον ιδιωτικό τομέα». Ενδεχομένως να υπάρχουν περισσότερα περιθώρια διαπραγμάτευσης για το θέμα του «καθεστώτος προτιμώμενου πιστωτή» που επιδιώκεται να έχουν τα δάνεια από τον ESM. Αν διατηρηθεί η διατύπωση, οι ιδιώτες επενδυτές θα έχουν έναν ακόμη λόγο να θεωρούν ότι οι αγορές ομολόγων από την περιφέρεια έχουν αυξημένο κίνδυνο και θα πρέπει να τιμολογηθούν ανάλογα.

 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_20/03/2011_436431

Τρεις κύκλοι υποχρεώσεων

Του Μπαμπη Παπαδημητριου
Υπάρχουν τρία, εξαιρετικής σημασίας, στοιχεία αναφοράς για την οικονομική πολιτική των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, που θα οδηγήσουν σε σπουδαίες αλλαγές ήδη από το 2013 - 14 και μετά. Δίπλα τους, με την ίδια απόφαση, το Σύμφωνο για το Ευρώ, στο οποίο συναίνεσε, ορθότατα και όχι μόνον εξ ανάγκης, ο πρωθυπουργός, προσδιορίζονται δύο αρχές πολιτικής για τη νέα αρχιτεκτονική της ενιαίας ευρωπαϊκής ζώνης.
Η πρώτη δέσμευση του νέου Συμφώνου αφορά το κόστος παραγωγής. Η Ευρώπη «μάς» έφτασε, ως γεωγραφικό και οικονομικό σύνολο, σε ένα πολύ υψηλό σημείο ευμάρειας. Μπορεί όμως να συντηρήσει το «μοντέλο» της; Η πρωτοφανής κρίση έδειξε πως κάτι τέτοιο απαιτεί τον έλεγχο του κόστους παραγωγής στον ιδιωτικό τομέα και του κόστους συντήρησης των κοινωνικών υποδομών στον κρατικό τομέα.
Στο μοναδικό υπογραμμισμένο απόσπασμα της πρόσφατης απόφασης σημειώνεται: «Η πρόοδος θα αξιολογείται βάσει της εξέλιξης των μισθών και της παραγωγικότητας και των αναγκών προσαρμογής της ανταγωνιστικότητας». Η δράση αφορά όλες τις χώρες, «ιδιαίτερη όμως προσοχή θα δίνεται σε όσες αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις», δηλαδή στην Ελλάδα.
Μέθοδος ελέγχου είναι η «επανεξέταση του τρόπου καθορισμού μισθών», ενώ θα υπάρξει «μέριμνα ώστε οι μισθολογικές συμφωνίες στον δημόσιο τομέα να στηρίζουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται στον ιδιωτικό». Στο ίδιο σκέλος υπάγεται το τρίπτυχο οικονομιών σε τρία ομόκεντρα συστήματα:
- Συντάξεις ανάλογες με την προσδοκία επιβίωσης ή με την ανταποδοτικότητα των εισφορών.
- Περιορισμός και διάχυση κόστους για την υγεία.
- Μείωση ή μεταφορά των δαπανών για το κοινωνικό κράτος.
Ο δεύτερος κύκλος υποχρεώσεων, αφορά ειδικότερα την Ελλάδα. Το κράτος μας δεσμεύτηκε για τρία πράγματα:
- Να βρει με οιονδήποτε τρόπο και να διαθέσει το ελάχιστο ποσό των 50 δισ. στην ανάλογη ή μεγαλύτερη μείωση του εξωτερικού χρέους.
- Να ολοκληρώσει τις διαρθρωτικές μεταβολές μέχρι τη λήξη του Μνημονίου.
- Να εισαγάγει ένα νέο «αυστηρό και σταθερό» φορολογικό πλαίσιο.
Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρίτος κύκλος υποχρεώσεων και ρυθμίσεων. Είναι σαφές ότι στη διετία 2013 - 14 η Ελλάδα, και όχι μόνον, θα χρειαστεί να αναδιοργανώσει τα χρέη της. Τα κράτη της Ευρωζώνης συμφώνησαν τους κανόνες που θα εφαρμοστούν. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθεροποίησης θα αγοράσει κάποιες από τις νέες σειρές ομολόγων, κατόπιν ομόφωνης απόφασης των κρατών και υπό τις πιο αυστηρές προϋποθέσεις εφαρμογής ενός νέου Μεσοπρόθεσμου Οικονομικού Προγράμματος. Η αναδιαπραγμάτευση του χρέους θα γίνει με τη συμμετοχή των ιδιωτών ομολογιούχων. Το ενδεχόμενο περιγράφεται ως εξής: «Εάν, αναπάντεχα, μια χώρα αποδειχθεί αφερέγγυα (σημειώστε ότι η Ελλάδα είναι μεταξύ των πρώτων “υποψηφίων”) το κράτος-μέλος μπορεί να διαπραγματευθεί συνεκτικό σχέδιο αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές του». Στην περίπτωση αυτή «θα περιληφθούν τυποποιημένοι και πανομοιότυποι κανόνες συλλογικής δράσης (CACs)», οι οποίοι θα ισχύσουν για όλα τα ομόλογα της Ευρωζώνης «που θα εκδοθούν από τον Ιούνιο 2013 και εφεξής».
Στην άλλη πλευρά, η Ελλάδα θα βρεθεί σε εξαιρετικά δυσάρεστη θέση δύο χρόνια από σήμερα, το αργότερο. Πράγματι, «κάθε χρόνο θα αναλαμβάνονται συγκεκριμένες εθνικές δεσμεύσεις από κάθε αρχηγό κράτους ή κυβέρνησης» την πρόοδο των οποίων θα παρακολουθούν «κατ’ έτος σε πολιτικό επίπεδο» όλοι οι αρχηγοί της Ευρωζώνης».
Τέλος, ο κ. Παπανδρέου δεσμεύτηκε «να μεταφέρει στην εθνική νομοθεσία δημοσιονομικούς κανόνες» που θα έχουν «επαρκώς ισχυρό δεσμευτικό και μόνιμο χαρακτήρα». Σε κάθε περίπτωση όμως, «θα πρέπει να διασφαλίζει δημοσιονομική πειθαρχία τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο». Στην ελληνική νομοθετική παράδοση, αρκεί ένας νόμος-πλαίσιο εγκεκριμένος με «συνταγματική» πλειοψηφία, που θα βάζει όρια δαπανών στους πολιτικούς ή θα τους υποχρεώνει να έρθουν σε ενισχυμένη συμφωνία. Ιδια με αυτή που θα χρειαστεί για να εφαρμόσουμε όσα θα συμφωνηθούν, οριστικά, την 24η Μαρτίου.

 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_20/03/2011_436432