Αναταράξεις στα Βαλκάνια από πειράματα αλλαγών

Αναταράξεις στα Βαλκάνια από πειράματα αλλαγών

ΗΜΕΡΗΣΙΑ 29/12/2007

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Νέο τοπίο στα Βαλκάνια στην αυγή του 21ου αιώνα δ Σημείο-κλειδί η στρατιωτική επίθεση των ΗΠΑ κατά της Σερβίας το 1999. Η συνέχεια ήταν... περίπου αναμενόμενη. Το κράτος-ραχοκοκαλιά των Βαλκανίων συνετρίβη, η στρατιωτική βία νομιμοποιήθηκε και οι κατά τόπους εθνικιστικές τάσεις οδηγήθηκαν σε παροξυσμό. Σήμερα, ο χάρτης των Βαλκανίων φαίνεται εξαιρετικά ρευστός, καθώς οι φυγόκεντρες τάσεις αποτελούν, πλέον, τον κανόνα. Την ίδια στιγμή, οι ελληνικές προτάσεις για τη συγκρότηση «βαλκανικού μετώπου», πέφτουν σε «ώτα μη ακουόντων»

Ριζικά διαφορετική είναι η εικόνα των Βαλκανίων ανάμεσα στην εκπνοή κυριολεκτικά του 20ού αιώνα και την αυγή του 21ου. Σημείο καμπής η στρατιωτική επίθεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ εναντίον της Σερβίας την άνοιξη του 1999, η οποία τίναξε στον αέρα τους παλιούς συσχετισμούς δυνάμεων, οι οποίοι είχαν διασαλευθεί σοβαρότατα από την παράλληλη κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και τη σταδιακή διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Η αμερικανοΝΑΤΟική επίθεση κατά της Σερβίας όμως συνέτριψε τη χώρα που αποτελούσε τη ραχοκοκαλιά των Βαλκανίων, υπήγαγε την περιοχή μας στην αμερικανική επιρροή περιορίζοντας την ευρωγερμανική επίδραση σε βοηθητικό ρόλο και επανέφερε στην ημερήσια διάταξη το εφιαλτικό θέμα της επαναχάραξης των συνόρων των Βαλκανίων μέσω της προώθησης της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου.

Η νομιμοποίηση της χρήσης στρατιωτικής βίας από ξένες δυνάμεις προκειμένου να αποσπάσουν εδάφη μιας χώρας, όπως έγινε με την απόσπαση του Κοσόβου από τη Σερβία, τα οποία στη συνέχεια να κηρυχθούν ανεξάρτητα και να αναγνωριστούν διεθνώς ως νέα κράτη, συνιστά ωμή παραβίαση των μέχρι πρότινος ισχυόντων κανόνων του διεθνούς δικαίου και προοιωνίζεται τα χειρότερα για το μέλλον όχι μόνο των Βαλκανίων, αλλά ολόκληρου του πλανήτη.

Φυγόκεντρες τάσεις

Η περίπτωση του Κοσόβου αφενός ενθαρρύνει τις απανταχού μειονότητες να διεκδικήσουν με την ένοπλη βία και τη διασφάλιση εξωτερικών συμμάχων την απόσχισή τους από τα κράτη που ζουν και αφετέρου ενθαρρύνει εξ αντανακλάσεως τις πλειονότητες να προβούν σε... προληπτικές εθνοκαθάρσεις και διώξεις των μειονοτήτων προκειμένου να διαφυλάξουν την εδαφική ακεραιότητα των χωρών τους!

Η νέα κατάσταση οδήγησε σε παροξυσμό τις εθνικιστικές τάσεις σε όλες τις βαλκανικές χώρες, εντείνοντας ταυτόχρονα τις φυγόκεντρες τάσεις των κρατών της Χερσονήσου του Αίμου. Σχεδόν κανείς δεν θέλει πλέον να αποκαλείται και να δρα σήμερα ως Βαλκάνιος. Οι ελληνικές προτάσεις προς τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία για τη συγκρότηση ενός «βαλκανικού μετώπου» μέσα στους κόλπους της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ προκειμένου από κοινού να προβάλλουν διεκδικήσεις, πέφτουν σε «ώτα μη ακουόντων».

Η ένταξη των χωρών αυτών στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. ή η έναρξη διαδικασιών ένταξής τους, χωρίς προηγουμένως να έχει επιλυθεί οποιοδήποτε από τα σοβαρά προβλήματα που έχουν τα βαλκανικά κράτη είτε στο εσωτερικό τους είτε με τους γείτονές τους, εκλαμβάνεται από τις βαλκανικές ελίτ ως νομιμοποίηση των όποιων βλέψεών τους και εντός του ευρωατλαντικού πλαισίου -και έτσι είναι αντικειμενικά.

Όπως θα περίμενε κανείς, αυτό επιτείνει την αναζήτηση «μοναχικών» λύσεων από την κάθε βαλκανική χώρα, εντείνοντας τις τριβές μεταξύ των βαλκανικών κρατών και ενισχύοντας τις φυγόκεντρες τάσεις εξαιτίας της προσπάθειας προσκόλλησης σε εξωβαλκανικές ισχυρές δυνάμεις, με την ελπίδα ότι τέτοιες σχέσεις υποταγής προς τις ΗΠΑ ή τη Γερμανία μπορούν να διασφαλίσουν ευνοϊκή εξέλιξη των ενδοβαλκανικών βλέψεων της κάθε χώρας εναντίον των γειτόνων της.

Οι... «φευγάτοι»

Αξίζει τον κόπο να δει κανείς, έστω και επιγραμματικά, πού βρίσκεται σήμερα η κάθε βαλκανική χώρα. Ας αρχίσουμε από τους «φευγάτους», τις χώρες δηλαδή που δεν θέλουν καν να θεωρούνται ως βαλκανικές. Η Σλοβενία αναπολεί την εποχή που ήταν κομμάτι της Αυστροουγγαρίας. Θεωρεί εαυτήν κεντροευρωπαϊκή χώρα και είναι τυφλά προσκολλημένη στη Γερμανία και τη σφαίρα επιρροής της - σε βαθμό που αμέσως μετά την ανεξαρτησία της, το 1991, επιθυμούσε σφοδρότατα να γίνει... καντόνι της Αυστρίας! Η Κροατία βρίσκεται σε μια μεταβατική κατάσταση. Πάσχει από το ίδιο σύνδρομο με τη Σλοβενία ότι δήθεν ανήκει κι αυτή στην Κεντρική Ευρώπη, ενώ το ισχυρότατα φιλογερμανικό και φιλοναζιστικό παρελθόν της εγγυάται τον στρατηγικό προσανατολισμό της προς το Βερολίνο. Σήμερα όμως βρίσκεται και υπό ισχυρότατη αμερικανική επιρροή λόγω της κατάστασης που επικρατεί στη Βοσνία, όπου η Ουάσιγκτον έχει καταστήσει την Κροατία προστάτιδα δύναμη των μουσουλμάνων της Βοσνίας, με πρόσχημα τη μικρή κροατική μειονότητα που υπάρχει εκεί (μόλις 14%). Η αμερικανική πολιτική στη Βοσνία υποθάλπει σοβαρότατες επεκτατικές βλέψεις της Κροατίας προς τη χώρα αυτή, που φθάνουν σε ελπίδα μετατροπής της μισής Βοσνίας σε κροατικό προτεκτοράτο κάποια στιγμή στο μέλλον. Αυτή η δελεαστική προοπτική διατηρεί την Κροατία στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ, τουλάχιστον προσωρινά, παρά τον αδιαφιλονίκητο «γερμανικό» χαρακτήρα της χώρας αυτής.

Οι «μισθοφόροι»

Ούτε η Ρουμανία θέλει να ονομάζεται βαλκανική χώρα. Και αυτή θέλει να θεωρείται κεντροευρωπαϊκή, αν και από διαφορετική σκοπιά σε σχέση με τη Σλοβενία και την Κροατία. Πέρα όμως από αυτό, η Ρουμανία σήμερα είναι ένας αμερικανικός δορυφόρος, ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων. Συνεχίζοντας την παράδοση που θέλει τις κατά καιρούς ρουμανικές πολιτικές ηγεσίες να εμφανίζουν σύνδρομα μεγαλομανίας, η σημερινή μιλάει για... «στρατηγικό άξονα Βουκουρεστίου - Ουάσιγκτον - Λονδίνου»!

Τέσσερις μεγάλες αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις εγκαταστάθηκαν ήδη στη Ρουμανία. Έχουν καθαρά επιθετικό προσανατολισμό, με πρώτο στόχο την προώθηση της περικύκλωσης της αχανούς Ρωσίας από τις ΗΠΑ. Παράλληλα, οι βάσεις αυτές αποτελούν ορμητήρια εξαπόλυσης κατακτητικών πολέμων της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή, στον Καύκασο ή την Κεντρική Ασία. Οι Ρουμάνοι ηγέτες ονειρεύονται να συμμετάσχουν ως «μισθοφόροι» των Αμερικανών σε τέτοιους κατακτητικούς πολέμους και ως εκ τούτου θεωρούν και από αυτή τη σκοπιά τα Βαλκάνια πολύ μικρά για να χωρέσουν τις μεγαλομανείς βλέψεις τους.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η Βουλγαρία, η οποία επίσης απέκτησε τέσσερις μεγάλες επιθετικές αμερικανικές βάσεις στο έδαφός της, καθώς οι ΗΠΑ μετακινούν σταδιακά τις βάσεις τους από τη Δυτική Ευρώπη στις απείρως πιο υποτελείς χώρες του τέως «υπαρκτού σοσιαλισμού», οι οποίες βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία και στις εστίες κρίσης της Μέσης Ανατολής και της Κασπίας.

Οι βουλγαρικές ελίτ ονειρεύονται επίσης κατακτητικούς πολέμους στο πλευρό των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, αλλά σε αντίθεση με τις αντίστοιχες ρουμανικές, δεν θα ήθελαν να χρησιμοποιηθεί η χώρα τους εναντίον της Ρωσίας. Φυσικά, δεν τολμούν να προβάλλουν αντίσταση, αν η Ουάσιγκτον εντάξει τη Βουλγαρία στο αντιρωσικό μέτωπο που συγκροτεί. Στην πραγματικότητα όμως το μείζον πρόβλημα της Βουλγαρίας είναι ο κίνδυνος πολιτικής δορυφοροποίησής της γύρω από την Τουρκία μέσω της αποτελεσματικής αξιοποίησης της τουρκικής μειονότητας στη Βουλγαρία ως μοχλού καθυπόταξης της Σόφιας από την Άγκυρα.

Τα «απομεινάρια»

Η Σερβία αποτελούσε την ηγεμονική δύναμη των Βαλκανίων κατά την εποχή της Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα όμως, μετά τους αλλεπάλληλους ακρωτηριασμούς της κάποτε κραταιάς χώρας, η Σερβία έχει υποβαθμιστεί σε ένα αξιοθρήνητο κράτος - παρία, το οποίο δεν έχει καν έξοδο στη θάλασσα, μετά την απόσχιση του Μαυροβουνίου.

Η σερβική κοινωνία πολώνεται όλο και εντονότερα, με τους φιλορώσους και αντιδυτικούς εθνικιστές να αναδεικνύονται συνεχώς πρώτο κόμμα, αλλά με ταυτόχρονη διεύρυνση της κατάληψης των ανώτερων πολιτικών αξιωμάτων από άτομα που ενστερνίζονται την πολιτική υποταγής στις ΗΠΑ και τη Γερμανία.

Η προσπάθεια των Ευρωπαίων και των Αμερικανών να εξαγοράσουν τη συναίνεση της πολιτικής ελίτ της Σερβίας στον ακρωτηριασμό και την καταβαράθρωση της χώρας της με αντάλλαγμα τα οφέλη που θα προσποριστούν από υποσχόμενη ένταξη της Σερβίας στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ, μπορεί σίγουρα να αποβεί βραχυπρόθεσμα καρποφόρα - άλλωστε έχουμε να κάνουμε με ελίτ κατωτάτης υποστάθμης. Η ιστορική πείρα όμως έχει αποδείξει ότι τα τραύματα που προκαλούν οι διαμελισμοί χωρών παραμένουν επί πολλές πολλές δεκαετίες στις συνειδήσεις των λαών, μετατρέποντας μακροπρόθεσμα τις χώρες αυτές σε μόνιμους παράγοντες αστάθειας.

Το Μαυροβούνιο αποτελεί ένα ακόμη τεχνητό κρατίδιο, το οποίο δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης - ούτε καν το πρόσχημα κρατικής εστίας κάποιας μικρής εθνότητας, δεδομένου ότι οι Μαυροβούνιοι ανέκαθεν θεωρούνταν Σέρβοι. Είναι όμως ένα κρατίδιο εξαιρετικά χρήσιμο στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. ως μοχλός πίεσης επί του Βελιγραδίου επειδή φράζει τη διέξοδο της Σερβίας προς τη θάλασσα και αυτό τον ρόλο κυρίως θα παίζει στο μέλλον. Το ασήμαντο μέγεθός του (ούτε 700.000 κάτοικοι συνολικά) καθιστά πολύ εύκολη την εξαγορά του μέσω κονδυλίων της Ε.Ε., ώστε να παίζει συνεχώς αυτό τον ρόλο.

ΟΙ «ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΙ»

Δύο κράτη-βόμβες με αβέβαιο μέλλον

Τα Βαλκάνια του 21ου αιώνα περιλαμβάνουν δύο κράτη - ωρολογιακές βόμβες, τα οποία είναι εκ γενετής προορισμένα να διαλυθούν και να διαμελιστούν μεταξύ των γειτόνων τους - ας ελπίσουμε αναίμακτα, πράγμα που όμως δεν είναι καθόλου βέβαιο. Η διάλυσή τους θα οδηγήσει σε νέες αναστατώσεις.

Το πρώτο είναι φυσικά η ΠΓΔΜ. Οι Σλάβοι και οι Αλβανοί κάτοικοί του αλληλομισούνται. Από το 2001 τους έχει χωρίσει και το αίμα της εμφύλιας σύρραξης, ενώ είναι απολύτως βέβαιο πως ενδεχόμενη μονομερής ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου και διεθνής αναγνώρισή του θα εξωθήσει τους Αλβανούς της ΠΓΔΜ να επιδιώξουν έστω και διά της ένοπλης βίας να κερδίσουν και αυτοί το ίδιο με το Κόσοβο καθεστώς. Το σλαβικό τμήμα που θα απομείνει είναι αβέβαιο αν θα επιβιώσει ως ανεξάρτητο κρατίδιο ή αν θα προσαρτηθεί στη Βουλγαρία, με ενδεχόμενη ενσωμάτωση κάποιων περιοχών του στη Σερβία.

Το βέβαιο είναι πως αυτό το τεχνητό κράτος είναι στα όρια του απίθανου να επιβιώσει μακροπρόθεσμα ως ενιαία χώρα. Ίδια και χειρότερη είναι η κατάσταση του επίσης απολύτως τεχνητού κράτους της Βοσνίας, αυτού του πολυδάπανου ευρωαμερικανικού προτεκτοράτου που η ύπαρξή του αποτελεί πρόκληση για την κοινή λογική.

Αυτό το εξαμβλωματικό κρατικό μόρφωμα, δημιούργημα διεθνών σκοπιμοτήτων και συμφερόντων, αποκλείεται να επιβιώσει μακροπρόθεσμα ως ενιαία χώρα. Αργά ή γρήγορα οι Σέρβοι και οι Κροάτες θα ενωθούν με τις αντίστοιχες μητέρες - πατρίδες και τα εδάφη τους θα προσαρτηθούν στις δύο χώρες. Στην καλύτερη περίπτωση, θα απομείνει ένα μουσουλμανικό κρατίδιο γύρω από το Σεράγεβο.

Για την ώρα έχουμε να κάνουμε με ένα προτεκτοράτο που διοικείται από έναν Ευρωπαίο «γκαουλάιτερ» με αρμοδιότητες αποικιακού κυβερνήτη, η λειτουργία του οποίου αποτελεί βάναυση προσβολή προς κάθε έννοια δημοκρατικής διακυβέρνησης.