Η Παιδεία σήμερα - ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που κάνουμε σήμερα, είναι η αποσπασματική εξέταση των διαφόρων κοινωνικών δραστηριοτήτων και προβλημάτων, σαν να ήταν αυτόνομες και όχι στενά συνδεδεμένες σε ένα αδιαίρετο σύνολο. Εξετάζουμε έτσι «τεχνοκρατικά»[1] και απομονωμένα την οικονομία, την πολιτική, την ψυχολογία, την ανθρωπολογία, την Παιδεία – για να έλθουμε στο προκείμενο – και τόσα άλλα βεβαίως. Η Παιδεία, που υπήρξε ανέκαθεν κύριος μοχλός, όχι μόνο της ανάπτυξης των κοινωνιών – όπως και αν θεωρήσουμε τον όρο ανάπτυξη, όπου βεβαίως συμπεριλαμβάνεται και αυτό που καλούμε οικονομία –, αλλά και κύριος παράγων εξέλιξης του ίδιου του ανθρώπου ως σκεπτόμενου όντος, δεν μπορεί να ιδωθεί αποκομμένη από τον συνολικό τρόπο ύπαρξης και εξέλιξης των κοινωνιών, αλλά και του ίδιου του ανθρώπου.
Για να μιλήσουμε λοιπόν για την Παιδεία σήμερα, θα πρέπει να την εντάξουμε πρώτα στην όλη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα. Πραγματικότητα που δείχνει να έχει απομακρυνθεί από τις παλαιότερες επιδιώξεις αναζήτησης υπαρξιακών νοημάτων – μάλλον θεωρώντας πως το ζήτημα αυτό έχει επιλυθεί – και που δείχνει να έχει επικεντρωθεί στην εξυπηρέτηση της επιδίωξης της ευτυχίας ως έννοιας ταυτόσημης με την υλική ευμάρεια και βεβαίως στην ανάπτυξη αυτού που την προϋποθέτει: στην ανάπτυξη της τεχνολογίας, που έχει αναχθεί σχεδόν σε οντολογικό επίπεδο και που τείνει έτσι να καταστεί αυτοσκοπός. Αυτή η αλλαγή των στοχεύσεων του ανθρώπου και των κοινωνιών του, υπήρξε κοινή σε όλα τα πολιτικά ιδεολογήματα των τελευταίων αιώνων, εποχή που χαρακτηρίζουμε με τον όρο νεωτερικότητα. Από τον Χομπς και τον Λοκ, στον Άνταμ Σμιθ και στον Κέινς, αλλά και από τον Μώρο μέχρι τον Μαρξ και τους απογόνους του, η έννοια της ευτυχίας ήταν η ίδια. Ο τρόπος πρόσβασης προς αυτήν διέφερε. Είναι προφανές πως υπό το πρίσμα αυτό νοούμε και σχεδιάζουμε την Παιδεία σήμερα, ασχέτως αν – μάλλον για να τηρήσουμε τα προσχήματα από ντροπή προς την Ιστορία – τη διαχωρίζουμε από την Εκπαίδευση ή κατάρτιση. Ας δεχτούμε πάντως ότι ενδεχομένως και να υπάρχει κάτι βαθύτερο όταν μιλάμε για Παιδεία και όταν τη διαχωρίζουμε από τον όρο Εκπαίδευση.
(συνέχεια)