ΤΕΝΕΔΟΣ: Σβήνει το γένος των Ελλήνων στο νησί

http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=44197264

ΤΕΝΕΔΟΣ: Σβήνει το γένος των Ελλήνων στο νησί

Οι 9 τελευταίοι των Ρωμιών

ΤΕΝΕΔΟΣ, Αποστολή

Του ΣΤΡΑΤΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ

Μπροστά σου ο 68χρονος Φώτης με την 65χρονη Ανθούλα. Ο Γιώργος, ετών 80, και η Γιαννούλα, ετών 70. Ο γιος τους, ο Διογένης. Ετών 50 αυτός.

Περιμένει να καλοκαιριάσει να έρθουν από την Αθήνα στο νησί η γυναίκα του και τα δυο του παιδιά που«ξενιτεύτηκαν» να μάθουν γράμματα, μια και τα σχολεία έκλεισαν 40 χρόνια τώρα. Και η Μαρίκα. Ετών 60, μοναχή της, εδώ και καιρό... Και ο Συμεών, στα 70 με την Ελένη, στα 65 και τον 26χρονο Κωνσταντίνο, τον γιο τους.

Ετούτοι οι εννέα νοματαίοι είναι... η μειονότητα των Ρωμιών της Τενέδου. Ετούτους τους εννέα ο πρωθυπουργός στην επίσκεψή του στην Τουρκία δεν θα τους δει, αν κι όπως λένε μ' ένα στόμα, το να έρθει Έλληνας πρωθυπουργός στην Ίμβρο ή στην Τένεδο είναι ένα όνειρο85 χρόνια τώρα.

Με ευλάβεια ανάβει το κερί της στην εκκλησία η ηλικιωμένη γυναίκα, μία από τους εννέα ηρωικούς Ρωμιούς της Τενέδου Κανείς πρωθυπουργός από το '23

Γιατί κανένας πρωθυπουργός της Ελλάδας στην ιστορία τους, από το 1923 και μετά, δεν τους είδε. Και να τους δει, δηλαδή, να πουν τι; Πως πρέπει να κάνουν κουράγιο ετούτοι οι τελευταίοι να ζήσουν «ανεπαίσχυντα» το τέλος της γενιάς τους, στον βράχο τους στην είσοδο των Δαρδανελίων που τους έταξε η μοίρα;

Έρμα τα παγωμένα σοκάκια της παγωμένης Τενέδου. Οι Τούρκοι στα σπίτια τους κι οι Ρωμιοί, πού να πας να βρεις Ρωμιούς σε ετούτα τα 32 όλα κι όλα τετραγωνικά χιλιόμετρα, 12 μόλις μίλια από το έμπα των Δαρδανελίων; Γενάρης παγωμένος, σε κεντρίζει από τα μακριά ένα αψηλό καμπαναριό, σαν τον πέλεκυ, το αρχαίο σύμβολο του νησιού, σαν το δίκιο.

Κι όμως δίκιο δεν βρίσκεται χάρη και μόνο σε μια συμφωνία, με εγγυητές της εφαρμογής της τους μεγάλους του κόσμου. Καημένε Τένητα, που πίστεψες στο δίκιο των Τρώων. Σ' έφαγε μια μέρα ο Αχιλλέας μπαμπέσικα έξω από τα τρωικά τείχη. Έμεινε, θα μου πεις, το όνομά σου στο νησί.

Ε, και; Και δαύτο κουρελόχαρτο σαν τη Συμφωνία της Λωζάννης, που όριζε λέει αυτοδιοίκηση του νησιού από τους πατριώτες σου τους Τενεδιούς. Πάει το όνομα του νησιού σου, Τένητα. Μποστζάαντα το λένε πια. Και η αυτοδιοίκηση δεν είναι παρά ο καϊμακάμης σ' ένα τεράστιο διοικητήριο που δεσπόζει στον λόφο πάνω από το χωριό σου. Αλλά κι ο Κεμάλ στην πλατεία με το που φτάνεις στην Τένεδο. Ένας τεράστιος μπρούτζινος Κεμάλ, με την ημερομηνία απόβασης των τουρκικών δυνάμεων στην... αυτοδιοικούμενη Τένεδο.

Η πρώτη παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης, 23 Σεπτεμβρίου 1923.

Εκεί στη σκιά του καμπαναριού που πρόσφατα αναστηλώθηκε από την τουρκική κυβέρνηση συναντάς την Κοινότητα των Ρωμιών του νησιού... Ο τελευταίος Τενεδιός είναι ένας, ο 26χρονος Κωνσταντίνος.

Ξεχειλίζουν πίκρα οι λόγοι ολονών. Προδομένοι νιώθουν. Χάθηκε η Ίμβρος, χάθηκε κι η Κωνσταντινούπολη... Στο τέλος, χάθηκε κι η Κύπρος, σκέφτεσαι. Την πολιτική της Ελλάδας στο Κυπριακό επί μισόν αιώνα θεωρούν υπεύθυνη του κακού... Και τους πολιτικούς που τη σχεδίασαν και την εφάρμοσαν. Και που ποτέ δεν ζήτησαν συγγνώμη. Λένε πόσες φορές κίνησαν για την Αυστραλία, πόσες φορές ετοίμασαν τα χαρτιά τους να φύγουν και πάντα το μετάνιωναν και 'μεναν πίσω. Εδώ είναι ο τόπος τους, εδώ θα πεθάνουν.

«Μην τύχει και πάθουμε κι εμείς ότι κι ο Δημητρός, ε;»λένε και χαμογελούν πικρά. «Ο Δημητρός ήταν δικός μας και έφυγε να πάει στα τελευταία του να ζήσει με τα παιδιά του στην Αθήνα... Ε, πέθανε από τον καημό του που έφυγε από το νησί».

Ρωμιοί ετούτοι οι τελευταίοι εννιά. Δεν το χωρά ο νους τους πως πάει, τέλειωσε, αυτό ήταν. Η γενιά του Τένητα σβήνει και ζούνε το τέλος που έρχεται αδιαμαρτύρητα.

«Τελειώσαμε...»

Στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ανάβεις ένα κερί δίπλα σ' αυτό της κυρα - Γιαννούλας. «Χρόνια πολλά» της λες, σε κοιτάζει απορημένα, «πού βρέθηκες εδώ;» σα να σε ρωτά; Τι να της πεις; «Χρόνια πολλά» της ξαναλές. «Πάει, γιε μου, τελειώσαμε» σου απαντά... Ξανά και ξανά η πίκρα και το παράπονο, για το ότι κανείς δεν έκανε τίποτα για δαύτους.

Στην Τένεδο που την πουλήσαν και μια και δυο και τρεις φορές, εκεί κάτω στη Λωζάννη και μετά στην Αθήνα. Που ποτέ και κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε στο παραμικρό για το τι έγινε από το τουρκικό κράτος σε βάρος 1.800 ανθρώπων, που σκορπίσαν σαν τον αγέρα παντού και χάθηκαν στην Ελλάδα, στην Αυστραλία, στην Αμερική, παντού...

«Μήδε μια διαμαρτυρία, μια φωνή, ένα φτάνει ή ένα γιατί». Τίποτα από κανέναν, γιε μου, λέει μια άλλη γερόντισσα.

Παγωμένος Γενάρης στην Τένεδο. Παγώνεις εσύ, παγώνει κι η καρδιά σου απ' όλα όσα ακούς. Εσύ τα ακούς και κανείς άλλος. Ετούτοι εδώ οι άνθρωποι που λένε Ελλάδα και δακρύζουν, δεν θ' ακούσουν μια κουβέντα για το άδικο που ζήσανε, για την εμπειρία τού να βιώνουν το τέλος και τούτο να μην το χωρά ο νους τους. Ο πόνος των τελευταίων εννέα της Τενέδου δεν φτάνει στην Αθήνα.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 08/01/2008