kathimerini.gr | Η Ευρώπη βρίσκεται μετέωρη πολιτικά και οικονομικά

The Washington Post

Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι το ευρώ ήταν ένα τεράστιο λάθος. Πιθανότατα να αποτελεί το μεγαλύτερο λάθος πολιτικής στη μεταπολεμική Ευρώπη. Τα οφέλη του ενιαίου νομίσματος (μείωσε το κόστος συναλλαγών και την αβεβαιότητα που δημιουργούν οι διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών) ήταν προσωρινά. Τα αρνητικά του δείχνουν μόνιμα: Πρώτον, το αυξανόμενο οικονομικό κόστος για τη διάσωση του ευρώ. Δεύτερον, ο εντεινόμενος εθνικισμός, καθώς ευρωπαϊκοί λαοί ερίζουν για το ποιος φταίει.

Μην περιμένετε κάποια μαγική λύση. Η Ευρώπη βρίσκεται μετέωρη πολιτικά και οικονομικά και δεν φαίνεται να μπορεί να ξεφύγει σύντομα από αυτό το καθεστώς. Θεωρητικά, οι χώρες που βρίσκονται σε κρίση πιθανόν να ωφεληθούν εάν εγκαταλείψουν το ευρώ. Εάν το πράξουν θα μπορούν να υποτιμήσουν, ενισχύοντας τις εξαγωγές και την τουριστική βιομηχανία τους. Στην πραγματικότητα, αυτή η επιλογή είναι επικίνδυνη, πιθανόν δε και ανύπαρκτη.

Οποιοσδήποτε υπαινιγμός ότι κάποια από αυτές θα εγκαταλείψει το ευρώ θα είναι καταστροφικός για τις τράπεζες. Η απουσία αγοραστών των κρατικών ομολόγων τους θα αναγκάσει τις χώρες αυτές σε χρεοκοπία. Κάτι τέτοιο θα διογκώσει τις ζημίες των τραπεζών εντός και εκτός των συνόρων. Χωρίς βιώσιμες τράπεζες θα κλείσουν οι κρουνοί του χρήματος για τους δανειολήπτες. Θα επιβληθούν συναλλαγματικοί έλεγχοι, απαγορευτικοί για τη διασυνοριακή διακίνηση κεφαλαίων. Εάν μία χώρα εγκαταλείψει το ευρώ μπορεί να δημιουργηθεί ένα ντόμινο, με ανάλογες επιπτώσεις στις τράπεζες άλλων χωρών.

Οπως γράφει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup Γουίλιαμ Μπιούτερ στην εφημερίδα Financial Times, «σε περίπτωση αιφνίδιας χρεοκοπίας και εξόδου από την Ευρωζώνη δεν θα κατέρρεε μόνον το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, αλλά και το βορειοατλαντικό. Η χρηματοπιστωτική κρίση που θα ακολουθούσε θα πυροδοτούσε μία πολυετή παγκόσμια ύφεση, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά πάσα πιθανότητα άνω του 10% και την ανεργία στη Δύση να υπερβαίνει το 20%. Σοβαρές επιπτώσεις θα υπήρχαν και για τις αναδυόμενες αγορές».

Δεδομένων των τρομακτικών αυτών πιθανοτήτων, ουδείς θα ήθελε να προκαλέσει την τύχη. Ο Μπιούτερ θεωρεί ότι οι πιθανότητες αυτού του σεναρίου δεν υπερβαίνουν το 5%. Υποτίθεται ότι οι κυβερνήσεις κάποιων ευρωπαϊκών χωρών -ή κάποιος άλλος, τέλος πάντων- θα βοηθήσουν στην αποφυγή του, συνεχίζοντας να χορηγούν δανεισμό στις πλέον αδύναμες οικονομικά χώρες. Αλλά και αυτό δημιουργεί προβλήματα. Επιβάλλει τη λιτότητα σε ορισμένες χώρες και εκχωρεί τον έλεγχο των προϋπολογισμών τους σε τρίτους, στην Ε.Ε. ή στο ΔΝΤ.

Η λογική είναι απλή. Εάν πρέπει να διασωθούν οι δανειολήπτες, τότε οι δανειοδότες τους θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να κρίνουν τις πολιτικές τους. Οι πιθανότητες για επεμβάσεις -και αντιδράσεις- είναι οφθαλμοφανείς. Εκχωρείται η εθνική κυριαρχία αναφορικά με βασικές πολιτικές επιλογές και στρατηγικές. Εξουσίες συγκεντρώνονται και αφαιρούνται από τα εθνικά κράτη. Οι αντιδράσεις ενάντια στην ιδέα της ενωμένης Ευρώπης είναι κάθε άλλο παρά απίθανες.

Μετέωρη βρίσκεται λοιπόν η Ευρώπη. Ο,τι έχει λογική από οικονομική άποψη είναι πολιτικά επικίνδυνο - και ό,τι είναι λογικό πολιτικά είναι επικίνδυνο για την οικονομία.

Το 1999, όταν εισήχθη το ευρώ, οι στόχοι ήταν σαφείς. Κινητήριος δύναμη για τη συμμετοχή στην ολοένα και μεγαλύτερη ευημερία, θα ενδυνάμωνε την κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση. Η ισχύς της Γερμανίας θα υποκλινόταν μπροστά στο ευρύτερο ευρωπαϊκό όραμα. Τώρα όλα είναι ανάποδα…Το ευρώ βαραίνει την ευρωπαϊκή οικονομία, οδηγεί σε αντιπαραθέσεις και αναβαθμίζει τη Γερμανία, επιτρέποντάς της να επιβάλλει τους όρους για τη λύση του προβλήματος. Ισως καταφέρει η Ευρώπη να ξεπεράσει την τρέχουσα κρίση μέσω ενός συνδυασμού δανεισμού από την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, αλλά και πολιτικών για την επιτάχυνση των αναπτυξιακών ρυθμών. Αυτό είναι το καλύτερο αποτέλεσμα που μπορεί να φανταστεί κανείς, αλλά όλα τα υπόλοιπα -πολύ χειρότερα- είναι δυνατά. Ακόμη όμως και το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα δεν θα είναι αρκετό για τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς. Αυτό που θα αφήσει πίσω του -όπως έγραφα στο παρελθόν- «θα είναι μία αποδυναμωμένη και πικραμένη Ευρώπη, που δεν θα μπορεί να είναι ο εταίρος που χρειάζονται οι ΗΠΑ στον 21ο αιώνα».