Επειδή με τον δημοκρατικό λόγο εξυπακούεται ότι δημιουργείται η προϋπόθεση του διαλόγου γι’ αυτό υπάρχει ο αντίλογος και ο σχολιασμός με τα αντίστοιχα επιχειρήματα. Τα επιχειρήματα από την πλευρά του αντιλόγου μου θα ήσαν περισσότερα και ουσιαστικότερα εφόσον ο λόγος προέβαλε επιχειρήματα των όσων αναφέρει και δεν υποστηρίζει.
ΣΓΣ
Καταστροφικοί μεγαλομανείς
Tου Σταθη Ν. Καλυβα*
Ας φανταστούμε πώς είναι δυνατό να παρατηρήσουμε τις αντιδράσεις των ανθρώπων που μόλις πέρασαν από ιατρικές εξετάσεις και που μαθαίνουν από τον γιατρό τους πως πάσχουν από μια πολύ σοβαρή, ενδεχομένως θανατηφόρα, ασθένεια. Η μεγάλη πλειοψηφία, σφίγγοντας τα δόντια θα ακολουθήσει τη θεραπεία που τους έχει υποδειχθεί, όσο επώδυνη και αν είναι. Κάποιοι λίγοι, παράλυτοι από τον φόβο θα αρνηθούν να αποδεχθούν την πραγματικότητα και θα παρασυρθούν από τσαρλατάνους που υπόσχονται θαυματουργές λύσεις και σίγουρα αποτελέσματα με ελάχιστο πόνο. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που θα απαρνηθούν τη θεραπεία, ανακοινώνοντας πως αυτό που προέχει πάνω απ’ όλα είναι η ανακάλυψη ενός εμβολίου για την ασθένειά τους ή πως επιθυμούν να αφιερώσουν όλη τους την ενέργεια για να πετύχουν έναν κόσμο δίχως αρρώστιες. Τους ανθρώπους αυτούς εύκολα θα τους χαρακτηρίζαμε μεγαλομανείς και μάλιστα με έντονες αυτοκαταστροφικές τάσεις.
Αυτές οι παραβολές με τους ασθενείς και τις ασθένειες μου δημιουργούν συνειρμούς άλλων οδυνηρών εποχών. Εποχών που νομοτελειακά οδήγησαν σε εθνικές καταστροφές. Πέραν τούτου, είναι ιστορικά τεκμηριωμένο ότι όπου πήγε το ΔΝΤ μονάχα εξαθλίωση και καταστροφή επέφερε.
Μια συμπεριφορά που θα μας φαινόταν εντελώς παράλογη σε έναν άρρωστο άνθρωπο, τείνει να καταστεί κυρίαρχη σε μιαν άρρωστη χώρα. Αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή κρίση, αντί να επικεντρώσουμε όλη μας την ενέργεια στην όσο το δυνατό πιο αποτελεσματική και ορθολογική εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων, αναλωνόμαστε σε άσκοπες συζητήσεις είτε για θαυματουργές λύσεις που μας προτείνουν κάποιοι τσαρλατάνοι, είτε για το πώς οι «πλατείες» και οι «αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες» θα μας οδηγήσουν σε ένα κόσμο δίχως οικονομικές κρίσεις, είτε για τη μοναδική ευκαιρία που μας δίνεται να ανατρέψουμε τον καπιταλισμό. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα στη δίνη παρόμοιων κρίσεων, στη χώρα μας ευδοκιμούν οι καταστροφικοί μεγαλομανείς.
Οι μεγαλομανείς αυτοί είναι διαφορετικών λογιών. Οι πιο εμφανείς είναι οι τσαρλατάνοι που, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, εκμεταλλεύονται τον φόβο και την άγνοια των ανθρώπων, υποσχόμενοι θαυματουργά αντίδοτα που υπάρχουν μόνο στη φαντασία τους, όπως η ανιδιοτελής βοήθεια της Ρωσίας ή της Κίνας. Στο αντίθετο άκρο βρίσκονται οι (λίγοι) ευφυείς μεγαλομανείς που διαθέτουν επιστημονικές περγαμηνές και μπορούν να εντυπωσιάζουν τους αδαείς με τις γνώσεις τους. Εκείνο όμως που προέχει γι’ αυτούς δεν είναι τόσο η σωτηρία της Ελλάδας, όσο η αναμόρφωση της Ευρώπης. Το επιχείρημα δεν στερείται λογικής, αφού η ελληνική κρίση προφανώς διαπλέκεται με την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομική κρίση. Αλλο πράγμα είναι, όμως, η αναγνώριση της διαπλοκής των κρίσεων και άλλο η αναγωγή των εξωγενών παραγόντων σε άλλοθι για να πράξουμε τα ελάχιστα. Στην περίπτωση των ευφυών μεγαλομανών, η ελληνική κρίση αποτελεί απλά ένα μέσο για τη δική τους συμμετοχή σε μια ευρύτερη, διεθνή, συζήτηση που τους φαίνεται πολύ πιο σημαντική από την ελληνική αντίστοιχη και στην οποία θεωρούν πως δικαιωματικά ανήκουν.
Ο πρώτος «τσαρλατάνος» και με διεθνή αναγνώριση είναι ο Μίκης Θεοδωράκης και αυτό ισχύει διπλά όταν αυτό λέγεται από κάποιον που δεν τον ξέρει ούτε ο θυρωρός της πολυκατοικίας, κατά την προσφυή ρήση κάποιου παλιού.
Αν οι Μικης Θεοδωράκης, Κασιμάτης, Νότης Μαριάς, Καζάκης, Βιλλάρδος, Γιανναράς, Μπέης κ.α. είναι ¨τσαρλατάνοι" δεν αμφιβάλλω για την κατάσταση του γράφοντος. Παρόμοια νοοτροπία και θέση εξέφραζαν και οι πουρκουάδες στη Γαλλία προ του ΙΙ ΠΠ. Και η μεν Γαλλία κατελήφθη, από τις γερμανικές φάλαγγες, σε μια εβδομάδα, ενώ η Ελλαδίτσα του ΟΧΙ αμύνθηκε για επτά και πλέον μήνες, απέναντι στις ιταλικές και γερμανικές ορδές, και έγραψε σελίδες δόξας, "τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι".
Μεταξύ των τσαρλατάνων και των ευφυών μεγαλομανών, συναντάμε την πολυαριθμότερη μερίδα μεγαλομανών: τους αφελείς. Αυτοί ενηλικιώθηκαν με αριστερές ιδεοληψίες και, μολονότι τις άφησαν πίσω τους εξακολουθούν, συχνά υποσυνείδητα, να κυριαρχούνται από έναν έντονο σοσιαλιστικό ρομαντισμό - και αυτό άσχετα από το αν ευημέρησαν λόγω καπιταλισμού. Γι’ αυτούς, η κρίση είναι ανυπόφορη κυρίως επειδή αποτελεί επώδυνη υπενθύμιση τόσο της πανωλεθρίας που υπέστησαν τα νεανικά τους σοσιαλιστικά οράματα όσο και της κυριαρχίας του μισητού «νεοφιλελευθερισμού» που εξακολουθεί να επιβιώνει μέσω κρίσεων. Μπορεί η τάση αυτή να φαντάζει συγκινητική, καθώς παραπέμπει σε μια μεταφυσική πίστη σε δήθεν ανώτερες και αγνότερες αξίες. Είναι όμως αρνητική γιατί αποπροσανατολίζει τη σκέψη και αποσυντονίζει τη δράση σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη στιγμή.
Οι "αφελείς" στις πλατείες είναι οι ίδιοι αφελείς που έκαναν τη Γαλλική Επανάσταση, το ελληνικό 1821, την Κομούνα των Παρισίων, την επανάσταση 1909, το 1912-14, τη Μικρασιατική Εκστρατεία, το 1940, την Ελληνική Αντίσταση 1941-44, τους Λαμπράκηδες του 1963, τη Γενιά του 114, την αντίσταση στη χούντα του 1967-74, το γαλλικό Μάη του 1968 κ.ο.κ. Ποιος είναι ο αντίποδας του σοσιαλιστικού ρομαντισμού; Ο καπιταλιστικός ρομαντισμός; Οποία διεστραμμένη λογική και σκέψη; Στην Ελλάδα ευημέρισαν χάρη στην εργατικότητά τους και την επιτυχή διαχείριση του εκάστοτε επιχειρηματικού κινδύνου και πάντα εντός του δοθέντος οικονομικού περιβάλλοντος. Καλόν θα ήτο να ελαμβάνετο υπόψιν και το βιβλίο της Naomi Klein «Το Δογμα του Σοκ» με το οποίο αποκαλύπτεται η εντυπωσιακή ομοιότητα ανάμεσα στις ανακριτικές τεχνικές της CIA (σκρίβε ΕΤΑ/ΕΣΑ για τους γνωρίζοντες) και τις εκβιαστικές τεχνικές της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ, στην προσπάθεια τους να επιβάλλουν τον καπιταλισμό της καταστροφής σε ολόκληρο τον κόσμο και καταδεικνύει ότι από τη Χιλή του 1973 μέχρι το Ιράκ η σχολή του Μίλτον Φρίντμαν και οι υποστηρικτές της εκμεταλλεύτηκαν επανειλημμένα τη βία και μια σειρά από τρομακτικά σοκ για να επιβάλλουν τις ακραίες ατελέσφορες πολιτικές τους.
Δίπλα στη μάζα των αφελών, μπορεί να διακρίνει κανείς τους λίγους μεν, αλλά ορατούς λιγούρηδες της επανάστασης (κι’ αυτοί που κάνανε την επανάσταση του 1821 «λιγούρηδες» ήτανε. Με ψωμί κι’ ελιες την βγάζανε, κι’ αν τις είχανε κι’αυτές). Αυτοί δεν αρκούνται στο αναμάσημα αόριστων ευχολογίων για εναλλακτικά συστήματα, αλλά προωθούν συστηματικά το χάος, είτε με λόγια είτε και με έργα. Μια σημαντική μερίδα αποτελείται από δευτεροκλασάτους πανεπιστημιακούς, όχι σπάνια του εξωτερικού. Γι’ αυτούς, κάθε αναταραχή που ξεσπάει στην Ελλάδα αποτελεί ευκαιρία για να ξεφύγουν από την αφάνεια και γραφικότητα, στην οποία τους έχει καταδικάσει η επαγγελματική τους ανυπαρξία. Είναι οι ίδιοι που πλάσαραν την «εξέγερση του Δεκέμβρη 2008» ως προάγγελο παγκόσμιας επανάστασης και τώρα, με την Ελλάδα στα πρωτοσέλιδα του παγκόσμιου Τύπου, βρήκαν την ευκαιρία της ζωής τους. Το αφήγημά τους συνδυάζει έναν πρωτόγονο αριστερό ριζοσπαστισμό ανάμεικτο με παλαιά και νεότερα στερεότυπα, όπως η περιγραφή της Ελλάδας ως αιώνιας κοιτίδας της Αντίστασης και της πλατείας Συντάγματος ως σύγχρονης μετουσίωσης της αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Οι άνθρωποι αυτοί ηδονίζονται με το χάος, γιατί μόνο έτσι μπορούν να διεκδικήσουν μια κάποια δημόσια παρουσία. Γι’ αυτούς, η καταστροφή της Ελλάδας δεν είναι απλώς μια παράπλευρη απώλεια στον δρόμο προς ένα καλύτερο μέλλον, αλλά η προϋπόθεσή της. (Με ποια εχέγγυα προσδοκάται η μη καταστροφή της Ελλάδος όταν η αγωγή που υιοθετήθηκε [Μνημόνιο Ι] απέτυχε παταγωδώς, όπως παραδέχτηκαν οι ίδιοι οι μάγειροι και σερβιτόροι του. Οι ίδιοι άνθρωποι με ποια αξιοπιστία και με ποιον πρότερο έντιμο βίο θα επιλέξουν ένα επιτυχές και αποτελεσματικό Μνημόνιο ΙΙ;] Οι λιγούρηδες της επανάστασης είναι καταστροφικοί μεγαλομανείς. (Σαν τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη, τον Μιαούλη, τον Κανάρη και τόσους άλλους)
Αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της κρίσης με θετικό και αποτελεσματικό τρόπο, έχουμε τη δυνατότητα να αφήσουμε πολλές παθολογίες πίσω μας. Σίγουρα, η καταστροφική μεγαλομανία δεν θα είναι η μικρότερη απ’ αυτές.
Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale. (Για τον συντάκτη του ανά χείρας κειμένου, από μια μικρή διαδικτυακή έρευνα, μεταξύ των πολλών άλλων προέκυψε και το ακόλουθο δημοσίευμα : Για τα «Τάγματα Ασφαλείας»
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου